Việc xác định đối tượng nộp thuế là một trong các khâu quan trọng nhất của quá trình quản lý thuế TNCN, nhằm chọn ra cách tính thuế phù hợp. Theo quy định tại Điều 2 Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007, sửa đổi, bổ sung 2012, 2014 thì khi tiến hành xác định đối tượng nộp thuế, ta thường dựa vào hai tiêu chí là “nơi cư trú” và “nơi phát sinh thu nhập”.
-
Theo tiêu chí “nơi cư trú”, cá nhân cư trú là người đáp ứng một trong hai điều kiện sau:“a) Có mặt tại Việt Nam từ 183 ngày trở lên tính trong một năm dương lịch hoặc tính theo 12 tháng liên tục kể từ ngày đầu tiên có mặt tại Việt Nam; b) Có nơi ở thường xuyên tại Việt Nam, bao gồm có nơi ở đăng ký thường trú hoặc có nhà thuê để ở tại Việt Nam theo hợp đồng thuê có thời hạn”. Sau khi xác định được đó là cá nhân cư trú thì mọi thu nhập bất kể phát sinh trong hay ngoài lãnh thổ Việt Nam đều phải đem xét thu nhập chịu thuế.
-
Theo tiêu chí “nơi phát sinh thu nhập”, cá nhân buộc phải nộp thuế đối với phần thu nhập chịu thuế phát sinh trên lãnh thổ Việt Nam mà không cần biết đó có phải cá nhân cư trú hay không, mang quốc tịch gì.
Ngoài ra, việc xác định thu nhập chịu thuế là một trong các nội dung quan trọng không kém trong chính sách thuế TNCN. Căn cứ vào đó, ta có thể nhận định được thuế TNCN hiện tại có công bằng không và tạo ra nguồn thu như thế nào đối với NSNN. Quá trình tính thuế TNCN buộc phải có quy định cụ thể và nghiêm ngặt để có thể thực hiện dễ dàng và số tiền thuế phải nộp thật chính xác. Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007, sửa đổi, bổ sung 2012, 2014 đã phân thu nhập chịu thuế thành các nhóm sau: kinh doanh, tiền công tiền lương, đầu tư vốn, chuyển nhượng vốn, chuyển nhượng BĐS, trúng thưởng, bản quyền, nhượng quyền thương mại, thừa kế, quà tặng. Khi đã xác định được thu nhập chịu thuế, sau đó căn cứ vào một số quy định về các khoản miễn giảm, giảm trừ gia cảnh,… cơ quan thuế sẽ xác định được thu nhập tính thuế. Từ đó, căn cứ vào biểu thuế suất mà xác định được số tiền thuế TNCN phải nộp. Đây là một điểm khác biệt giúp phân biệt sắc thuế TNCN với các sắc thuế còn lại: chú trọng đến đời sống sinh hoạt và tính thuế theo khả năng của người nộp thuế.
