Di sản thiên nhiên là những di tích, danh lam thắng cảnh tiêu biểu do thiên nhiên tạo thành và có giá trị đặc biệt về thẩm mỹ học. Đây là một hệ sinh thái có cảnh quan đẹp, là nơi cư trú của một số lượng lớn các loài sinh vật, mang lại nhiều giá trị, đóng góp cho xã hội, có giá trị nổi bật toàn cầu về mặt khoa học, bảo tồn hoặc thẩm mỹ. Vậy thủ tục công nhận di sản thiên nhiên được quy định như thế nào?
Di sản thiên nhiên bao gồm những gì?
Căn cứ theo quy định Điều 20 Luật Bảo vệ môi trường 2020 quy định:
- Di sản thiên nhiên bao gồm:
+ Vườn quốc gia, khu dự trữ thiên nhiên, khu bảo tồn loài - sinh cảnh, khu bảo vệ cảnh quan được xác lập theo quy định của pháp luật về đa dạng sinh học, lâm nghiệp và thủy sản; danh lam thắng cảnh được công nhận là di sản văn hóa được xác lập theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa;
+ Di sản thiên nhiên được tổ chức quốc tế công nhận;
+ Di sản thiên nhiên khác được xác lập, công nhận theo quy định của Luật này.
- Bên cạnh đó thì việc xác lập, công nhận di sản thiên nhiên thuộc điểm c khoản 1 Điều 20 Luật Bảo vệ môi trường 2020 căn cứ vào một trong các tiêu chí sau đây:
- Có vẻ đẹp nổi bật, độc đáo hoặc hiếm gặp của thiên nhiên;
- Có giá trị điển hình về quá trình tiến hóa sinh thái, sinh học hoặc nơi cư trú tự nhiên của loài nguy cấp, quý, hiếm, đặc hữu hoặc chứa đựng các hệ sinh thái đặc thù, đại diện cho một vùng sinh thái tự nhiên hoặc có giá trị đa dạng sinh học đặc biệt khác cần bảo tồn;
- Có đặc điểm nổi bật, độc đáo về địa chất, địa mạo hoặc chứa đựng dấu tích vật chất về các giai đoạn phát triển của Trái Đất;
- Có tầm quan trọng đặc biệt trong việc điều hòa khí hậu, bảo vệ nguồn nước, giữ cân bằng sinh thái, cung cấp các dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên.
Theo đó, di sản thiên nhiên bao gồm vườn quốc gia, khu dự trữ thiên nhiên, khu bảo tồn loài - sinh cảnh, khu bảo vệ cảnh quan được xác lập theo quy định của pháp luật về đa dạng sinh học, lâm nghiệp và thủy sản; danh lam thắng cảnh được công nhận là di sản văn hóa được xác lập theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa; di sản thiên nhiên được tổ chức quốc tế công nhận; di sản thiên nhiên khác được xác lập, công nhận theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường 2020.
Việc điều tra, đánh giá, quản lý và bảo vệ môi trường di sản thiên nhiên được quy định như thế nào?
Căn cứ khoản 1 Điều 21 Nghị định 08/2022/NĐ-CP có quy định điều tra, đánh giá di sản thiên nhiên bao gồm điều tra, đánh giá định kỳ 05 năm một lần và hoạt động điều tra, đánh giá khác theo quy định của pháp luật có liên quan. Việc điều tra, đánh giá định kỳ bao gồm các nội dung sau đây:
- Diễn biến môi trường và các giá trị thiên nhiên cần bảo vệ, bảo tồn theo tiêu chí xác lập, công nhận di sản thiên nhiên;
- Hoạt động phát triển kinh tế - xã hội có tác động xấu đến môi trường di sản thiên nhiên; hoạt động khai thác, sử dụng các giá trị tài nguyên, dịch vụ hệ sinh thái của di sản thiên nhiên;
- Hoạt động phục hồi hệ sinh thái tự nhiên, bảo vệ, bảo tồn các giá trị của thiên nhiên và đa dạng sinh học của di sản thiên nhiên; thực hiện các giải pháp về bảo vệ môi trường di sản thiên nhiên theo quy định của pháp luật;
- Nội dung khác theo quy định của pháp luật có liên quan.
Như vậy, việc điều tra, đánh giá di sản thiên nhiên bao gồm điều tra, đánh giá định kỳ 05 năm một lần và hoạt động điều tra, đánh giá khác theo quy định của pháp luật có liên quan. Việc điều tra, đánh giá định kỳ bao gồm các nội dung nêu trên.
Thủ tục công nhận di sản thiên nhiên khác quy định tại Luật Bảo vệ môi trường như thế nào?
Căn cứ khoản 4 Điều 19 Nghị định 08/2022/NĐ-CP quy định về thủ tục công nhận di sản thiên nhiên như sau:
* Trình tự, thủ tục xác lập, công nhận di sản thiên nhiên khác như sau:
- Tổ chức điều tra, đánh giá khu vực dự kiến xác lập di sản thiên nhiên khác;
- Xây dựng dự án xác lập di sản thiên nhiên;
- Tổ chức lấy ý kiến của các cơ quan, tổ chức có liên quan và tham vấn cộng đồng về dự án xác lập di sản thiên nhiên;
Đối với di sản thiên nhiên có ranh giới thuộc địa bàn từ 02 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trở lên, Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức lấy ý kiến của các bộ, cơ quan ngang bộ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có liên quan;
- Tổ chức thẩm định hồ sơ dự án xác lập di sản thiên nhiên;
- Hoàn thiện hồ sơ trình cấp có thẩm quyền ra quyết định công nhận di sản thiên nhiên.
Như vậy, thủ tục công nhận di sản thiên nhiên sẽ được thực hiện thông qua các bước nêu trên.
