Như thế nào là tại ngoại? Thời gian tại ngoại có được tính vào thời gian thi hành án? Trường hợp nào sẽ không tại ngoại cho bị can? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết sau.
(1) Tại ngoại là gì?
Trường hợp một người có quyết định khởi tố bị can của Viện kiểm sát thì Cơ quan điều tra sẽ tiến hành tạm giam người này để đảm bảo cho công tác điều tra (tránh tình trạng bỏ trốn khỏi nơi cư trú, tiếp tục hành vi phạm tội hay xóa dấu vết,...).
Tuy nhiên, đối với một số trường hợp sẽ căn cứ theo tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi, nhân thân người phạm tội mà cơ quan chức năng có thể xem xét để không phải tạm giam người này, trường hợp này chính là tại ngoại.
Theo đó, có thể hiểu tại ngoại là hình thức áp dụng đối với đối tượng đang có quyết định điều tra của cơ quan điều tra nhưng không bị tạm giam. Hiện nay, có 03 hình thức có thể xem như tại ngoại là bão lĩnh, đặt tiền đảm bảo và cấm đi khỏi nơi cư trú được quy định lần lượt tại Điều 121, 122 và 123 Bộ Luật Tố tụng Hình sự 2015.
Lưu ý: Bị cáo, bị can được tại ngoại vẫn phải đến Tòa án và Cơ quan điều tra khi có lệnh triệu tập để phối hợp giải quyết vụ án. Sau đó, khi đã có bản án quyết định của Tòa án nếu người đó bị tuyên có tội thì vẫn phải chịu hình phạt theo quy định của pháp luật.
(2) Thời gian tại ngoại có tính vào thời gian thi hành án không?
Căn cứ Khoản 1 Điều 38 Bộ Luật Hình sự 2015 có quy định như sau:
“1. Tù có thời hạn là buộc người bị kết án phải chấp hành hình phạt tại cơ sở giam giữ trong một thời hạn nhất định.
Tù có thời hạn đối với người phạm một tội có mức tối thiểu là 03 tháng và mức tối đa là 20 năm.
Thời gian tạm giữ, tạm giam được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt tù, cứ 01 ngày tạm giữ, tạm giam bằng 01 ngày tù.”
Từ dẫn chiếu quy định nêu trên, có thể thấy, thời gian được trừ vào thời gian chấp hành hình phạt tù bao gồm thời gian tạm giữ và tạm giam. Theo đó, thời gian tại ngoại sẽ không được tính vào thời gian chấp hành hình phạt tù.
(3) Trường hợp nào không xét tại ngoại cho bị can
Như đã có nêu tại mục (1) tại ngoại là việc bị can, bị cáo không bị áp dụng biện pháp tạm giam trong một số trường hợp theo quy định hoặc thông qua thủ tục bảo lĩnh để tại ngoại được quy định tại Điều 121 Bộ Luật Tố tụng hình sự 2015.
Trường hợp bị can, bị cáo không được tại ngoại khi các đối tượng này thuộc trường hợp phải tạm giam. Theo đó, Điều 119 Bộ Luật Tố tụng hình sự 2015 quy định về các trường hợp bị can, bị cáo có thể bị áp dụng biện pháp tạm giam gồm:
- Phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, tội rất nghiêm trọng.
- Phạm tội nghiêm trọng, tội ít nghiêm trọng mà hình phạt tù trên 02 năm khi có căn cứ xác định người đó thuộc một trong các trường hợp:
+ Đã bị áp dụng biện pháp ngăn chặn khác nhưng vi phạm.
+ Không có nơi cư trú rõ ràng hoặc không xác định được lý lịch của bị can.
+ Bỏ trốn và bị bắt theo quyết định truy nã hoặc có dấu hiệu bỏ trốn.
+ Tiếp tục phạm tội hoặc có dấu hiệu tiếp tục phạm tội.
+ Có hành vi mua chuộc, cưỡng ép, xúi giục người khác khai báo gian dối, cung cấp tài liệu sai sự thật.
+ Tiêu hủy, giả mạo chứng cứ, tài liệu, đồ vật của vụ án, tẩu tán tài sản liên quan đến vụ án.
+ Đe dọa, khống chế, trả thù người làm chứng, bị hại, người tố giác tội phạm và người thân thích của những người này.
- Phạm tội ít nghiêm trọng mà hình phạt tù đến 02 năm nếu tiếp tục phạm tội hoặc bỏ trốn và bị bắt theo quyết định truy nã.
Trường hợp bị can, bị cáo là phụ nữ có thai hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi, là người già yếu, người bị bệnh nặng mà có nơi cư trú và lý lịch rõ ràng thì không tạm giam mà áp dụng biện pháp ngăn chặn khác. Tuy nhiên, cũng loại trừ một số trường hợp như sau:
- Bỏ trốn và bị bắt theo quyết định truy nã.
- Tiếp tục phạm tội.
- Có hành vi mua chuộc, cưỡng ép, xúi giục người khác khai báo gian dối, cung cấp tài liệu sai sự thật.
- Tiêu hủy, giả mạo chứng cứ, tài liệu, đồ vật của vụ án, tẩu tán tài sản liên quan đến vụ án; đe dọa, khống chế, trả thù người làm chứng, bị hại, người tố giác tội phạm hoặc người thân thích của những người này.
- Bị can, bị cáo về tội xâm phạm an ninh quốc gia và có đủ căn cứ xác định nếu không tạm giam đối với họ thì sẽ gây nguy hại đến an ninh quốc gia.
Theo đó, bị can, bị cáo sẽ không được tại ngoại khi đang thuộc một trong những trường hợp có thể phải áp dụng biện pháp tạm giam như đã nêu trên.
