Suy nghĩ về việc “Kiểm tra cư trú” giữa khuya?

Theo quy định tại khoản 1, điều 26 thông tư số 35/2014/TT-BCA quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật cư trú, thì “Hình thức kiểm tra cư trú được tiến hành định kỳ, đột xuất, hoặc do yêu cầu phòng chống tội phạm, giữ gìn an ninh, trật tự”. Do đó, việc kiểm tra thủ tục đăng ký tạm trú giữa đêm khuya là được phép.

Theo khoản 4, điều 26 thông tư số 35/2014/TT-BCA thì “cán bộ, chiến sĩ công an nhân dân được giao quản lý cư trú tại địa bàn có quyền kiểm tra trực tiếp việc chấp hành pháp luật về cư trú đối với công dân, hộ gia đình, cơ quan, tổ chức thuộc địa bàn quản lý. Khi kiểm tra được quyền huy động lực lượng quần chúng làm công tác bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở, bảo vệ cơ quan, doanh nghiệp, tổ chức cùng tham gia”.

Việc đăng ký tạm trú là trách nhiệm của cá nhân người tạm trú, còn chủ nhà chỉ là người xác nhận cho phép tạm trú. Do đó, nếu không có sự hiện diện của chủ nhà trọ thì công an khu vực vẫn được tiến hành kiểm tra thủ tục đăng ký tạm trú đối với những người đang ở nhà trọ đó.

Những quy định trên liệu có tạo điều kiện cho tội phạm hay chính những người có thẩm quyền có những hành vi phạm pháp luật một cách dễ dàng.

Giả sử, một buổi tối đẹp trời, một người với hình dáng và trang phục của một chiến sĩ công an nhân dân gõ cửa nhà (phòng trọ) của bạn yêu cầu kiểm tra cư trú vào lúc 12 giờ đêm…bạn sẽ làm gì nếu bạn đang ở một mình; nếu người chiến sĩ này là một tên trộm mạo danh (thời buổi này không phải hiếm); nếu chiến sĩ công an có những hành động khiếm nhã hay vượt quá thẩm quyền, bạn làm gì để bảo vệ mình đây?

Quy định trên có điểm tốt, có điểm chưa hoàn thiện; có nên quy định lại không? Nếu quy định lại thì nên quy định ra sao đây?

Mình thấy việc các chủ nhà trọ hay quản lý khu trọ chưa thông báo hay làm sát sao về việc sẽ có kiểm tra của công an tới đột xuất phòng của người thuê lắm. Có lẽ là do tính chất của việc kiểm tra này là “Hình thức kiểm tra cư trú được tiến hành định kỳ, đột xuất, hoặc do yêu cầu phòng chống tội phạm, giữ gìn an ninh, trật tự”, và người đến thuê nhà chưa chắc là có thể ở lâu dài, mà chỉ ở vài ba tháng, nên nhiều chủ nhà còn rất chủ quan hoặc là lười làm giấy tờ tạm trú cho người cư trú, có trường hợp thì việc ra làm giấy tờ còn bị “Gây khó khăn”.

Nói về vấn đề có thể diễn ra nguy hiểm. Mình nghe khá nhiều về trường hợp các khu trọ bị kiểm tra đột xuất vào lúc giữa đêm, là 12 giờ hoặc thậm chí 2 giờ sáng, đùng một cái ngập vào nhà khám xét, rất dễ dàng xảy ra trường hợp nếu là các phòng trọ đơn lẻ không chung chủ và là con gái thuê nhà/ ở một mình thì điều này cực kỳ nguy hiểm. Lợi dụng điều này sẽ có những kẻ mạo danh công an, có chuẩn bị thì mặc mỗi cái áo khoác xanh hay nói luôn đang mặc thường phục đi làm rồi vào nhà đòi kiểm tra, đối tượng ở nhà trọ thuê khá phổ biến là công nhân, sinh viên,..còn non trẻ hoặc chưa được trang bị kiến thức nhiều thì sẽ bị động và khó mà phản ứng kịp khi có tình huống xấu xảy ra.

Theo ý kiến của mình thì việc kiểm tra cư trú hay kiểm tra bất cứ một hoạt động nào khác do cơ quan Nhà nước thực hiện đều phải thực hiện trên giấy tờ rõ ràng dạng như quyết định hoặc lệnh. Nếu gặp phải trường hợp kiểm tra đột xuất như vậy vào giờ muộn thì trước khi cho họ kiểm tra thì cần kiểm tra xem họ có giấy tờ gì chứng minh không. Nếu không có thì mình nghĩ đó là giả rồi và tất nhiên ta không có nghĩa vụ phải xuất trình giấy tờ.

Theo khoản 3 điều 30 Luật cư trú thì “người đến đăng ký tạm trú phải xuất trình giấy chứng minh nhân dân hoặc giấy tờ có xác nhận của công an xã, phường, thị trấn nơi người đó đã đăng ký thường trú; giấy tờ chứng minh quyền sở hữu hoặc sử dụng nhà ở đó; nộp phiếu báo thay đổi hộ khẩu, nhân khẩu, bản khai nhân khẩu; trường hợp chỗ ở hợp pháp là nhà thuê, mượn hoặc ở nhờ của cá nhân thì phải được người cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ đồng ý bằng văn bản”.

Như vậy, việc đăng ký tạm trú là trách nhiệm của cá nhân người tạm trú, còn chủ nhà chỉ là người xác nhận cho phép tạm trú. Do đó, nếu không có sự hiện diện của chủ nhà trọ thì công an khu vực vẫn được tiến hành kiểm tra thủ tục đăng ký tạm trú đối với những người đang ở nhà trọ đó.

Đây cũng có thể coi là điểm khá bất cập dễ diễn ra trường hợp hi hữu như bạn nói nhiều kẻ gian lợi dụng sơ hở này để thực hiện hành vi trái pháp luật nhưng yếu tố quyết định vẫn là sự sáng suốt giải quyết vấn đề của mỗi người. Trong trường hợp như bạn nói, 12 giờ đêm ở một mình có  một người với hình dáng và trang phục của một chiến sĩ công an nhân dân gõ cửa nhà (phòng trọ) của bạn yêu cầu kiểm tra cư trú bạn sẽ làm gì? Việc kiểm tra theo mình biết ít nhất cũng phải có 2,3 người , nếu là công an cấp trên kiểm tra tại địa bàn dân cư phải có cán bộ, chiến sĩ công an nhân dân, công an xã được giao quản lý cư trú tại địa bàn chứng kiến, vậy mình có thể đặt ra nghi ngờ trong trường hợp này, sau đó gọi điện báo cho người thân hoặc hàng xóm, chủ trọ biết để cùng đưa ra hướng giải quyết.

Minhf nghĩ rằng việc kiểm tra cư trú này là cần thiết để quản lý tạm trú tạm vắng hoặc đi khác nơi hộ khẩu thường trú của một công dân. Tuy nhiên thời điểm vào lúc đêm khuya thì là không nên và không thích hợp, nếu muốn kiểm tra thì mình kiểm tra ban ngày hoặc triệu tập lên hỏi đối với một số người, như vậy sẽ thỏa đáng hơn là đi ban đêm làm phiền đúng hơn là đi kiểm tra

Quy định trên cũng có điểm tốt là quản lý chặt chẽ công dân, tránh việc lưu trú, tạm trú tùy tiện gây mất an ninh trật tự. tuy nhiên cũng có rủi ro như bạn đề cập là nhiều trường hợp giả dạng công an để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật. Nếu tôi rơi vào trường hợp này thì mặc kệ, có gì sáng mai ghé lại dùm.

Xưa giwof vẫn vậy vì nếu không kiểm tra giữa đêm thì sao phát hiện được được cư trú bất hợp pháp, vì ban ngày không thể kiểm tra được nên mặt dù biết kiểm tra cào ban đêm có nhiều bất cập nhưng vẫn không có hướng giải quyết nào tốt hơn. Mời các cao nhân đóng góp ý kiến.