Sau khi thu hồi đất, nhiều trường hợp diện tích đất ở còn lại của người dân lại quá nhỏ, ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt. Vậy, trong trường hợp này người dân sẽ được hỗ trợ và bồi thường như thế nào?
(1) Điều kiện được bồi thường đất khi Nhà nước thu hồi đất ở
Theo quy định tại khoản 1 Điều 98 Luật Đất đai 2024, hộ gia đình, cá nhân, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức kinh tế đang sử dụng đất ở, đang sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất tại Việt Nam là đối tượng được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất ở (sau đây gọi là người sử dụng đất ở), tuy nhiên phải đáp ứng được các điều kiện về đối tượng được bồi thường về đất và một trong các điều kiện về giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất.
Đầu tiên, để được bồi thường về đất, những người sử dụng đất ở phải thuộc đối tượng được bồi thường về đất theo quy định tại khoản 1 Điều 95 Luật Đất đai 2024, cụ thể:
- Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất không phải là đất thuê trả tiền thuê đất hằng năm.
- Người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài được phép nhập cảnh vào Việt Nam.
- Tổ chức kinh tế, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở để bán hoặc để bán kết hợp cho thuê; cho thuê đất trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê.
Tiếp theo, những người sử dụng đất ở kể trên sẽ được bồi thường về đất khi có một trong các điều kiện sau đây:
- Có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở hoặc Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất hoặc Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất;
- Có quyết định giao đất hoặc quyết định cho thuê đất hoặc quyết định cho phép chuyển mục đích sử dụng đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền;
- Có một trong các giấy tờ về quyền sử dụng đất làm căn cứ để cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất theo quy định tại Điều 137 Luật Đất đai 2024
- Nhận chuyển quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật từ người có quyền sử dụng đất hợp pháp nhưng chưa hoàn thành thủ tục đăng ký đất đai;
- Được sử dụng đất theo thỏa thuận trong hợp đồng thế chấp để xử lý nợ; văn bản công nhận kết quả đấu giá quyền sử dụng đất mà người trúng đấu giá đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính theo quy định của pháp luật.
(căn cứ khoản 2 Điều 95 Luật Đất đai 2024)
(2) Hình thức bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất ở
Theo quy định tại Điều 98 Luật Đất đai 2024, nếu người sử dụng đất ở đáp ứng được các điều kiện theo khoản 1 và khoản 2 Điều 95 Luật Đất đai 2024 kể trên, khi Nhà nước thu hồi đất ở, những người sử dụng đất ở sẽ được bồi thường bằng 04 hình thức sau:
- Bồi thường bằng đất ở
- Bồi thường bằng nhà ở
- Bồi thường bằng tiền
- Bồi thường bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi
Ngoài ra, đối với người sử dụng đất ở là tổ chức kinh tế, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài đang thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở, khi Nhà nước thu hồi đất thì chỉ bồi thường bằng 02 hình thức là bằng tiền hoặc bằng đất.
(3) Sau khi Nhà nước thu hồi đất mà diện tích đất ở còn lại quá nhỏ thì xử lý thế nào?
Theo quy định tại khoản 2 Điều 11 Nghị định 88/2024/NĐ-CP, hộ gia đình, cá nhân, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài đang sử dụng đất ở, đang sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất tại Việt Nam khi Nhà nước thu hồi đất ở đủ điều kiện được bồi thường về đất thì thực hiện như sau:
- Trường hợp thu hồi hết đất ở, hoặc phần diện tích đất ở còn lại của thửa đất sau khi thu hồi nhỏ hơn diện tích tối thiểu theo quy định của UBND cấp tỉnh về diện tích tối thiểu tại mà hộ gia đình, cá nhân không còn đất ở, nhà ở nào khác trên địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất thu hồi thì được bồi thường bằng đất ở hoặc bằng nhà ở tái định cư;
- Trường hợp thu hồi hết đất ở hoặc phần diện tích đất ở còn lại của thửa đất sau khi thu hồi nhỏ hơn diện tích tối thiểu theo quy định của UBND về diện tích tối thiểu tại khoản 2 Điều 220 Luật Đất đai 2024 mà hộ gia đình, cá nhân còn đất ở, nhà ở khác trên địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất thu hồi thì được bồi thường bằng tiền hoặc bằng đất ở hoặc bằng nhà ở hoặc bằng đất khác nếu địa phương có điều kiện về quỹ đất, quỹ nhà ở.
Như vậy, sau khi Nhà nước thu hồi đất mà diện tích đất ở còn lại quá nhỏ (nhỏ hơn diện tích tối thiểu theo quy định của UBND cấp tỉnh) thì sẽ có 02 trường hợp:
- Nếu không còn đất ở, nhà ở nào khác trong xã, phường, thị trấn nơi thu hồi: được bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở tái định cư.
- Nếu vẫn còn đất ở, nhà ở khác trong khu vực thu hồi: được bồi thường bằng tiền, đất ở, nhà ở hoặc đất có mục đích sử dụng khác, tùy theo điều kiện của địa phương.
Các quy định này nhằm đảm bảo quyền lợi cho những người bị thu hồi đất, đồng thời tạo điều kiện cho việc tái định cư và ổn định cuộc sống cho họ.
