xin tư vấn về luật thừa kế đất không có di chúc

ông nội tôi mất năm 1991 , bà nội em mất năm 1997  trước đó ông nội em công tác ở nhà máy chế tạo máy và được phân nhà ở khu tập thể giấy thăng long HÀ ĐÔNG và có đất ở quê . Ông và bà nội em có 2 người con gái và 2 người con trai trong đó có bố em , lúc ông bà mất không để lại di chúc thừa kế cho ai . Chú em làm công nhân ở hà đông nên ở căn nhà tập thể của ông nội để lại còn bố em thì ở căn nhà ở quê . Lúc bố em chuyển cả gia đình đến nơi ở mới thì có chia lại 1/4 mảnh đất ở quê cho chú vì hai cô đồng ý cho phần của các cô cho bố em bán . Đến năm 2012 bố em mất vậy cho em hỏi tài sản ông bà để lại có được chia đều cho mỗi người con và tụi em có được hưởng phần của bố em không. em xin chân thành cảm ơn !

Chào bạn,

Liên quan đến vấn đề của bạn, điều 677 - thừa kế thế vị không thể áp dụng trong trường hợp này được do bố bạn mất sau người để lại di sản là ông bà bạn. Thừa kế thế vị chỉ xảy ra khi bố bạn chết trước/ cùng thời điểm với ông bà bạn thì phần của bố bạn được hưởng sẽ do các bạn tiếp nhận. 

Ông bà bạn chết đã được hơn 10 năm, thời hiệu khởi kiện yêu cầu chia thừa kế đã hết. Do đó, bạn không thể khởi kiện để đòi thừa kế với chú và 2 cô nữa. Bạn chỉ có thể khởi kiện theo hướng phân chia tài sản chung của các đồng thừa kế theo hướng dẫn tại điểm 2.4- nghị quyết 02/2004/NQ-HDTP như sau:

2.4. Không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế

a. Trường hợp trong thời hạn mười năm, kể từ thời điểm mở thừa kế mà các đồng thừa kế không có tranh chấp về quyền thừa kế và có văn bản cùng xác nhận là đồng thừa kế hoặc sau khi kết thúc thời hạn mười năm mà các đồng thừa kế không có tranh chấp về hàng thừa kế và đều thừa nhận di sản do người chết để lại chưa chia thì di sản đó chuyển thành tài sản chung của các thừa kế. Khi có tranh chấp và yêu cầu Toà án giải quyết thì không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế, mà áp dụng các quy định của pháp luật về chia tài sản chung để giải quyết và cần phân biệt như sau:

a.2. Trường hợp không có di chúc mà các đồng thừa kế thoả thuận về phần mỗi người được hưởng khi có nhu cầu chia tài sản, thì việc chia tài sản chung đó được thực hiện theo thoả thuận của họ.

a.3. Trường hợp không có di chúc và các đồng thừa kế không có thoả thuận về phần mỗi người được hưởng khi có nhu cầu chia tài sản, thì việc chia tài sản chung đó được thực hiện theo quy định của pháp luật về chia tài sản chung.

Trường hợp của bạn để khởi kiện được phải đáp ứng được các yếu tố như sau:

- 2 cô + bố và chú bạn không có tranh chấp về hàng thừa kế (yếu tố này dễ dàng xác định);

- đều thừa nhận di sản của ông bà bạn chưa chia (yếu tố này khó xác định vì ví dụ chỉ cần chú bạn xác nhận là tài sản đã chia và không thừa nhận nó là tài sản chung thì bạn không thể khởi kiện chia tài sản chung được)

Như thông tin bạn đã cung cấp, ông bà bạn chết không để lại di chúc nhưng các đồng thừa kế đã thỏa thuận với nhau về mỗi phần mà mình được hưởng (chú bạn ở nhà tập thể của ông bạn, bố bạn bán căn nhà ở quê chia cho chú bạn 1/4). Do đó, có khả năng trường hợp của gia đình bạn áp dụng mục a.2 trong nghị quyết. Mẹ bạn, anh em của bạn chỉ được hưởng phần di sản mà bố bạn để lại thôi (3/4 phần di sản do ông bà bạn để lại + phần tài sản ông làm ra / có được lúc còn sống không có phần đóng góp của mẹ bạn,...); không có căn cứ để đòi quyền lợi ở căn nhà tập thể chú bạn đang ở.

Trân trọng!

trước hết e xin chân thành cảm ơn sự tư vấn nhiệt tình của các luật sư .

cho em hỏi thêm 1 chút  ( Như thông tin bạn đã cung cấp, ông bà bạn chết không để lại di chúc nhưng các đồng thừa kế đã thỏa thuận với nhau về mỗi phần mà mình được hưởng (chú bạn ở nhà tập thể của ông bạn, bố bạn bán căn nhà ở quê chia cho chú bạn 1/4). Do đó, có khả năng trường hợp của gia đình bạn áp dụng mục a.2 trong nghị quyết. Mẹ bạn, anh em của bạn chỉ được hưởng phần di sản mà bố bạn để lại thôi (3/4 phần di sản do ông bà bạn để lại + phần tài sản ông làm ra / có được lúc còn sống không có phần đóng góp của mẹ bạn,...); không có căn cứ để đòi quyền lợi ở căn nhà tập thể chú bạn đang ở.) ở phần bôi đỏ các đồng thừa kế bao gồm các cô chú của em đã thỏa thuận về mỗi phần của mình là chú ở nhà tập thể ở hà đông ( nhà tập thể sau này chuyển thành nhà ở hợp pháp có sổ đỏ ) và bố em ở nhà ở quê 100% chứ không phải 3/4 diện tích . mà vì lúc nhà em trong lúc khó khăn cần bán đất ở quê để mua chỗ khác ở thì chú về đòi chia thêm 1/4 diện tích đất ở quê nữa . bố em là anh trưởng nên không tính toán và đồng ý chia 1/4 cho chú . nhưng em thấy như vậy thiệt thòi cho gia đình em quá tổng số di sản ông bà để lại thì không chia mà lại chia mỗi phần ở quê  . Tất cả đều không có văn bản hợp pháp chỉ là chia miệng thôi ạ . vậy cho e hỏi bây h e có đòi chia lại được không và có đươc pháp luật công nhận quyền thừa hưởng 1 phần trên tổng số di sản để lại không ạ ? và còn vấn đề nữa đất ở Hà đông em gọi là đất ở hà đông vì bây h đã hợp thức hóa là đất có thổ cư chứ không phải nhà tập thể nữa không có công của mẹ em và tụi em nhưng đó cũng là di sản của ông nội để lại bên cạnh đó đất ở quê cũng không có công của chú thím em mà chú em đòi chia như vậy có phải là sai không ạ 

Trên phương diện tình cảm đáng lẽ tất cả những vấn đề đất cát theo di nguyện của bố em trước khi chết là không kiện hay đòi hỏi j, nhưng vì lòng tham của chú thím là vô đáy . Lúc bố em còn sống đã giải quyết việc đất đai với chú xong xuôi còn số đất đồng và đất bãi thì để nguyên 100% để gia đình em công tác trên đất đó . Nhưng giờ bố em mất rồi chú thím về đòi chia tiếp 1/4 trên tổng số đất canh tác đó . em rất bức xúc .

 Rất mong các vị luật sư tư vấn giúp gia đình em được hưởng những gì đáng được hưởng trong di sản của ông bà để lại . Em xin chân thành cảm ơn 

Theo nội dung bạn trình bày thì ông bà bạn có hai khối tài sản là một ngôi nhà ở quê và một ngôi nhà ở Hà Nội. Ngôi nhà ở quê các cô, chú và bố bạn đã chia nhau và bán đi khi bố bạn còn sống. 

Vì vậy, bạn cần tìm hiểu xem khi chia di sản của ông bà là ngôi nhà ở quê thì khi đó có đồng thời  thỏa thuận chia thừa kế đối với phần di sản do ông bà bạn để lại là ngôi nhà trên Hà Nội không. Nếu trong biên bản thỏa thuận chia thừa kế trước đây không nhắc đến ngôi nhà của ông bà bạn ở Hà Nội thì nay ngôi nhà đó vẫn là di sản của ông bà bạn chưa chia. Nếu đã thỏa thuận chia thừa kế rồi và thủ tục chia hợp lệ thì di sản của ông bà bạn không còn.

Trong trường hợp ngôi nhà do chú bạn quản lý vẫn có giấy tờ đứng tên ông bà nội bạn và khi còn sống, bố bạn cùng các anh chị em trong nhà chưa thỏa thuận phân chia khối di sản này thì mẹ con bạn vẫn có cơ hội được phân chia phần quyền thừa kế trong khối di sản này.

Nếu bố bạn chết trước hoặc chết cùng ông bà nội bạn thì chỉ có anh em bạn được hưởng thừa kế cùng với các cô, chú bạn đối với phần mà đáng ra bố bạn được hưởng. Nếu bố bạn chết sau ông bà bạn thì anh em bạn cùng với mẹ bạn được hưởng phần quyền thừa kế mà đáng ra bố bạn được hưởng.

Tuy nhiên, bạn cần lưu ý là ông bà bạn chết quá 10 năm, đồng thời trong thời hiệu 10 năm kể từ ngày ông bà bạn qua đời mà các con của ông bà chưa có văn bản thỏa thuận phân chia thừa kế, nay chú bạn đang quản lý ngôi nhà đó không đồng ý chia di sản do ông bà để lại thì bạn cũng không thể khởi kiện được. Việc áp dụng quy định về tài sản chung để khởi kiện yêu cầu tòa án phân chia chỉ thực hiện được nếu thỏa mãn một trong hai điều kiện quy định tại Nghị quyết số 02/2004/NQ-HĐTP.