Tại sao nước ta có Bộ Quốc phòng, Bộ Công an nhưng chưa bao giờ nghe đến Sở Quốc phòng và Sở Công an?
(1) Phân biệt Bộ, Sở và Phòng
Bộ, cơ quan ngang bộ
Theo quy định tại khoản 1 Điều 39 Luật Tổ chức Chính phủ 2015, Bộ và cơ quan ngang bộ là cơ quan của Chính phủ thực hiện chức năng quản lý nhà nước về một hoặc một số ngành, lĩnh vực và dịch vụ công thuộc ngành, lĩnh vực trong phạm vi toàn quốc.
Theo đó, cơ cấu tổ chức của bộ, cơ quan ngang bộ gồm vụ, văn phòng, thanh tra, cục, tổng cục, đơn vị sự nghiệp công lập.
Sở
Theo quy định tại Điều 3 Nghị định 24/2014/NĐ-CP, Sở là cơ quan thuộc UBND cấp tỉnh; thực hiện chức năng tham mưu, giúp UBND cấp tỉnh quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực ở địa phương theo quy định của pháp luật và theo phân công hoặc ủy quyền của UBND cấp tỉnh, Chủ tịch UBND cấp tỉnh.
Phòng
Theo quy định tại khoản 2 Điều 1 Nghị định 37/2014/NĐ-CP, Phòng và cơ quan ngang phòng là cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện.
Đây là cơ quan thực hiện chức năng tham mưu, giúp UBND cấp huyện quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực ở địa phương và thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn theo sự ủy quyền của UBND cấp huyện và theo quy định của pháp luật; góp phần bảo đảm sự thống nhất quản lý của ngành hoặc lĩnh vực công tác ở địa phương.
Cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện chịu sự chỉ đạo, quản lý về tổ chức, vị trí việc làm, biên chế công chức, cơ cấu ngạch công chức và công tác của UBND cấp huyện, đồng thời chịu sự chỉ đạo, kiểm tra, hướng dẫn về chuyên môn nghiệp vụ của cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh.
Như vậy, ta có thể hiểu, Bộ là cơ quan lớn nhất chuyên trách, quản lý một hoặc một ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi toàn quốc, sau đó đến Sở và cuối cùng là Phòng.
(2) Vì sao nước ta không có Sở Công an, Sở Quốc Phòng?
Theo logic thông thường, trong tổ chức các cơ quan nhà nước, cứ có Bộ thì sẽ có Sở.
Ví dụ: Bộ Y tế thì sẽ có Sở Y tế ở tỉnh, thành phố, Bộ Giáo dục và Đào tạo thì sẽ có Sở Giáo dục và Đào tạo, Bộ Công Thương thì sẽ có Sở Công Thương,..
Tuy nhiên, tại sao trước giờ chúng ta chỉ nghe đến Bộ Công an, Bộ Quốc phòng chứ chưa nghe đến Sở Công an, Sở Quốc phòng?
Nguyên nhân không có Sở Quốc phòng là vì ở mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương sẽ có một cơ quan thường trực công tác quốc phòng ở địa phương gọi là Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, thành phố. Riêng Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội thì sẽ có Bộ Tư lệnh Thành phố Hồ Chí Minh và Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội
Theo đó, các cơ quan này có chức năng tham mưu cho cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương cùng cấp và tổ chức thực hiện công tác quốc phòng ở địa phương theo quy định của pháp luật và cấp có thẩm quyền giao như: Trực tiếp quản lý, chỉ huy, điều hành lực lượng vũ trang nhân dân địa phương dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ quốc phòng; Đảng uỷ, Bộ Tư lệnh Quân khu, Tỉnh uỷ/Thành ủy, HĐND, UBND tỉnh/thành phố.
Về phần lực lượng công an, ở mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương cũng sẽ có một cơ quan gọi là Công an tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, thuộc hệ thống tổ chức của công an nhân dân.
Cơ quan này có trách nhiệm mưu cho Bộ trưởng Bộ Công an, Tỉnh ủy, UBND tỉnh (hoặc Thành ủy, UBND thành phố trực thuộc trung ương) về bảo vệ an ninh quốc gia và giữ gìn trật tự, an toàn xã hội; chủ trì và thực hiện thống nhất quản lý Nhà nước về bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn; trực tiếp đấu tranh phòng, chống âm mưu, hoạt động của các thế lực thù địch, các loại tội phạm và các vi phạm pháp luật về an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội
Có thể thấy, vị trí và chức năng của cơ quan Bộ Chỉ huy Quân sự và cơ quan Công an tỉnh, thành phố cũng bao gồm việc tham mưu và thực hiện theo chỉ đạo của Đảng, và Bộ tương tự các vị trí và chức năng của Sở. Tuy nhiên cơ quan Bộ Chỉ huy Quân sự và Công an tỉnh, thành phố còn có một số nhiệm vụ, chức năng đặc biệt trong việc bảo đảm an ninh, trật tự xã hội và quốc gia, quốc phòng.
Vì lẽ đó, đây chính là lý do mà Bộ Quốc Phòng và Bộ Công an sẽ không có Sở, Phòng mà chỉ có Bộ chỉ huy quân sự và Công an tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương mà thôi.
Trên đây là cách phân biệt giữa Bộ, Sở, Phòng và giải đáp cho thắc mắc “Vì sao nước ta không có Sở Công an, Sở Quốc Phòng?”.
Hy vọng qua bài viết bạn đã hiểu thêm về việc tổ chức cơ quan Chính phủ ở nước ta.
