Khi người đi vay không thể trả nợ đúng thời hạn đã thỏa thuận trong hợp đồng vay vì một số lý do nào đó, nếu không thể giải quyết đúng thời hạn, người đi vay sẽ bị lâm vào tình trạng nợ quá hạn, khi khoản nợ quá hạn vượt qua số ngày quy định sẽ bị xếp vào nhóm nợ xấu.
Người đi vay cần lưu ý những thông tin về nợ xấu bị lưu lại sẽ gây khó khăn cho người vay khi muốn tiếp tục vay vốn và có thể đối diện với nguy cơ bị ngân hàng khởi kiện ra tòa nhằm thu hồi khoản nợ.
Phân loại nợ
Theo Thông tư 11/2021/TT-NHNN, các khoản nợ được phân chia dựa trên thời gian chậm trễ như sau
Nhóm 1 nợ đủ tiêu chuẩn là khoản nợ quá hạn dưới 10 ngày và được đánh giá là có khả năng thu hồi cả gốc lẫn lãi.
Nhóm 2 nợ cần chú ý là khoản nợ quá hạn từ 10 đến 90 ngày, hoặc là những khoản nợ được bên cho vay điều chỉnh kỳ hạn lần 1 và vẫn còn trong hạn.
Nhóm 3 nợ dưới tiêu chuẩn bao gồm khoản nợ quá từ 91 ngày đến 180 ngày, khoản nợ được gia hạn nhưng lại quá hạn dưới 30 ngày, và những món nợ được gia hạn lần 2.
Nhóm 4 nợ nghi ngờ là khoản nợ quá hạn từ 181 đến 360 ngày, ngoài ra có thêm khoản nợ muộn lần gia hạn thứ 1 từ 30 đến 90 ngày và những khoản nợ muộn lần gia hạn thứ 2 dưới 30 ngày.
Nhóm 5 nợ có khả năng mất vốn là mức độ xấu nhất của khoản nợ, với thời gian quá hạn từ 361 ngày trở lên. Người vay trả nợ muộn so với lần gia hạn 1 từ 90 ngày trở lên, so với lần gia hạn thứ 2 từ 30 ngày trở lên hoặc đã bị gia hạn lần 3.
Nghĩa vụ của bên vay
Căn cứ theo Điều 466 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về nghĩa vụ trả nợ của bên vay
- Bên vay tài sản là tiền thì phải trả đủ tiền khi đến hạn; nếu tài sản là vật thì phải trả vật cùng loại đúng số lượng, chất lượng, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
- Trường hợp bên vay không thể trả vật thì có thể trả bằng tiền theo trị giá của vật đã vay tại địa điểm và thời điểm trả nợ, nếu được bên cho vay đồng ý.
- Địa điểm trả nợ là nơi cư trú hoặc nơi đặt trụ sở của bên cho vay, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
- Trường hợp vay không có lãi mà khi đến hạn bên vay không trả nợ hoặc trả không đầy đủ thì bên cho vay có quyền yêu cầu trả tiền lãi với mức lãi suất theo quy định tại khoản 2 Điều 468 Bộ luật Dân sự này trên số tiền chậm trả tương ứng với thời gian chậm trả, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác.
- Trường hợp vay có lãi mà khi đến hạn bên vay không trả hoặc trả không đầy đủ thì bên vay phải trả lãi như sau:
+ Lãi trên nợ gốc theo lãi suất thỏa thuận trong hợp đồng tương ứng với thời hạn vay mà đến hạn chưa trả; trường hợp chậm trả thì còn phải trả lãi theo mức lãi suất quy định tại khoản 2 Điều 468 Bộ luật Dân sự.
+ Lãi trên nợ gốc quá hạn chưa trả bằng 150% lãi suất vay theo hợp đồng tương ứng với thời gian chậm trả, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
Theo đó, hợp đồng vay ghi nhận sự thỏa thuận giữa các bên về khoản tiền cho vay, mục đích sử dụng tiền vay, quyền và nghĩa vụ các bên bao gồm quy định rõ thời hạn thanh toán đầy đủ, đúng hạn toàn bộ nợ gốc và lãi cho ngân hàng, điều khoản giải quyết tranh chấp, xử lý tài sản bảo đảm, phạt vi phạm,...
Nợ quá hạn bao lâu thì bị khởi kiện
Thực tế đối với khoản vay chậm thanh toán thì ngân hàng đều sẽ không tiến hành khởi kiện ra tòa ngay mà sẽ giao hồ sơ cho bộ phậm xử lý nợ để thực hiện quy trình xử lý nợ nội bộ của ngân hàng, khởi kiện là phương án cuối cùng khi đã thực hiện hết tất cả biện pháp thu hồi nợ, tương ứng với mức độ phân loại nợ như đã nêu trên thì ngân hàng cũng sẽ áp dụng các phương thức xử lý nợ khác nhau.
Theo quy định Điều 429 Bộ luật Dân sự thì trong thời hạn 03 năm kể từ ngày đến hạn trả nợ được thỏa thuận trong hợp đồng mà người vay không trả nợ – vi phạm nghĩa vụ hợp đồng thì ngân hàng hoàn toàn có thể khởi kiện bên vay, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.
Vậy khi đến hạn mà bên vay không trả đủ tiền nợ - vi phạm nghĩa vụ trả tiền theo hợp đồng vay thì bên ngân hàng hoàn toàn có thể khởi kiện đến Tòa án có thẩm quyền để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình theo quy định tại Điều 186 Bộ Luật Tố tụng Dân sự 2015, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.
