Tai nạn giao thông là một trong những tai nạn được thống kê nhiều nhất ở Việt Nam. Thông thường, các vụ tai nạn giao thông xảy ra có thể là do lỗi của người làm chủ phương tiện giao thông mà dẫn đến tai nạn. Tuy nhiên, vẫn có trường hợp dù người điều khiển xe không vi phạm nhưng vẫn xảy ra tai nạn.
Trong trường hợp xảy ra tai nạn giao thông mà người vi phạm bị tai nạn dẫn đến thương tật, thì người điều khiển phương tiện đúng luật có phải bồi thường?
1. Khi nào phải bồi thường tai nạn giao thông?
Tai nạn giao thông được xem là một yếu tố xảy ra bất ngờ mà người tham gia giao thông đường bộ không thể lường trước được. Trong trường hợp mà các bên không có thỏa thuận trước vấn đề này thì trách nhiệm bồi thường sẽ được thực hiện theo Điều 484 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:
Theo quy định người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự và thiệt hại tài sản của chủ sở hữu, người chiếm hữu thì phải chịu trách nhiệm bồi thường. Theo đó, trong điều kiện bình thường mà có xảy ra tai nạn ảnh hưởng đến sức khỏe, danh dự, tài sản của người khác thì nhất định phải bồi thường.
Tuy nhiên, Bộ luật Dân sự 2015 cũng có quy định ngoại lệ về trường hợp không phải bồi thường thiệt hại nếu trong trường hợp thiệt hại phát sinh là do:
- Sự kiện bất khả kháng
- Hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại.
Như vậy, nếu các bên không có thỏa thuận thêm về việc bồi thường thì theo luật người không có lỗi trong vụ vụ không có trách nhiệm phải bồi thường cho bên gây ra. Điều này, nhằm đảm bảo quyền lợi của người thực hiện đúng quy định pháp luật.
Tuy nhiên, việc bồi thường thiệt hại tai nạn ngoài hợp đồng chỉ phát sinh khi thỏa mãn các điều kiện sau:
- Có thiệt hại thực tế xảy ra.
- Có hành vi trái pháp luật gây thiệt hại.
- Có lỗi của người có hành vi.
- Có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi gây thiệt hại và hậu quả xảy ra.
2. Trường hợp bồi thường không do lỗi của chủ phương tiện
Trừ trường hợp lỗi do nguồn nguy hiểm cao độ như: Xe máy, ô tô bị mất phanh, hỏng hóc gây tai nạn,... Thì chủ phương tiện không có lỗi vẫn phải bồi thường. Theo đó, trường hợp này được quy định tại Điều 601 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:
(1) Nguồn cao độ nguy hiểm là gì?
Nguồn nguy hiểm cao độ bao gồm: Phương tiện giao thông vận tải cơ giới, hệ thống tải điện, nhà máy công nghiệp đang hoạt động, vũ khí, chất nổ, chất cháy, chất độc, chất phóng xạ, thú dữ và các nguồn nguy hiểm cao độ khác do pháp luật quy định.
Chủ sở hữu nguồn nguy hiểm cao độ phải vận hành, sử dụng, bảo quản, trông giữ, vận chuyển nguồn nguy hiểm cao độ theo đúng quy định của pháp luật.
(2) Quy định trách nhiệm bồi thường
Chủ sở hữu, người chiếm hữu, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ phải bồi thường thiệt hại cả khi không có lỗi, trừ trường hợp sau đây:
Thứ nhất, thiệt hại xảy ra hoàn toàn do lỗi cố ý của người bị thiệt hại.
Thứ hai, thiệt hại xảy ra trong trường hợp bất khả kháng hoặc tình thế cấp thiết, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
3. Nguyên tắc bồi thường thiệt hại
Thiệt hại thực tế phải được bồi thường toàn bộ và kịp thời vì trong trường hợp cấp bách có thể ảnh hưởng tới tính mạng của người tai nạn thì phải bồi thường kịp thời cho chữa trị.
Mức bồi thường, hình thức bồi thường bằng tiền, phương thức bồi thường có thể được thỏa thuận nhưng không trái với quy định pháp luật.
Đặc biệt, người chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại có thể được giảm mức bồi thường nếu không có lỗi hoặc có lỗi vô ý và thiệt hại quá lớn so với khả năng kinh tế của mình.
Khi mức bồi thường không còn phù hợp với thực tế có quyền yêu cầu Tòa án hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền thay đổi mức bồi thường.
Ngoài ra, khi bên bị thiệt hại có lỗi trong việc gây thiệt hại thì không được bồi thường phần thiệt hại do lỗi của mình gây ra.
Như vậy, sự việc mà người gây tai nạn không cố ý nhưng do nguồn cao độ nguy hiểm là phương tiện giao thông xảy ra sự cố dẫn đến tai nạn thì vẫn được bồi thường thiệt hại.
Tuy nhiên, trong trường hợp bình thường mà tai nạn không do lỗi của sự kiện bất khả kháng hoặc nguồn cao độ thì bên không có lỗi không phải có trách nhiệm bồi thường.
