Việc trả lãi quá hạn khi vay tiền mà không trả đúng hạn là việc quá bình thường. Tuy nhiên, đối với trường hợp mượn tài sản thì sao? Đã quá thời hạn trả tài sản nhưng bên mượn không trả thì bên cho mượn có thể thu tiền lãi quá hạn được không?
Bản chất Hợp đồng mượn tài sản là gì?
Theo quy định tại Điều 494 Bộ luật dân sự 2015 quy định thì hợp đồng mượn tài sản chính là sự thỏa thuận giữa các bên. Trong đó, bên cho mượn sẽ giao tài sản cho bên mượn sử dụng trong một thời hạn mà không phải trả tiền, bên mượn phải trả lại tài sản đó khi hết thời hạn mượn hoặc mục đích mượn đã đạt được.
=> Như vậy, bản chất hợp đồng mượn tài sản sẽ không phát sinh nghĩa vụ trả tiền. Bên mượn chỉ có các nghĩa vụ tại Điều 496 Bộ luật dân sự 2015 như sau:
- Giữ gìn, bảo quản tài sản mượn, nếu muốn thay đổi tình trạng của tài sản thì phải được sự đồng ý của bên cho mượn, không được tự ý thực hiện; nếu tài sản bị hư hỏng thông thường thì phải sửa chữa.
- Không được cho người khác mượn lại, nếu không có sự đồng ý của bên cho mượn.
- Trả lại tài sản mượn đúng thời hạn; nếu không có thỏa thuận về thời hạn trả lại tài sản thì bên mượn phải trả lại tài sản ngay sau khi mục đích mượn đã đạt được.
- Bồi thường thiệt hại, nếu làm mất, hư hỏng tài sản mượn.
- Bên mượn tài sản phải chịu rủi ro đối với tài sản mượn trong thời gian chậm trả.
Lãi suất phát sinh khi nào?
Theo quy định tại Điều 357, Điều 463, Điều 468 Bộ luật dân sự 2015 thì lãi suất sẽ phát sinh trong các trường hợp sau:
- Khi các bên thỏa thuận vay tiền có trả lãi;
- Do chậm thực hiện nghĩa vụ trả tiền.
Trong các giao dịch dân sự bình thường thì cần lưu ý về mức lãi suất như sau:
+ Nếu các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, nếu thỏa thuận vượt quá 20%/năm thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác.
+ Nếu các bên có thỏa thuận về trả lãi nhưng không xác định rõ lãi suất dẫn đến tranh chấp thì lãi suất sẽ được xác định 10%/năm.
Mượn tài sản nhưng không trả đúng hạn thì có thu tiền lãi quá hạn được không?
Như các phân tích phía trên thì:
-
Hợp đồng mượn tài sản sẽ không phát sinh nghĩa vụ trả tiền nên không có phát sinh lãi do chậm thực hiện nghĩa vụ trả tiền.
-
Hợp đồng mượn không phải là hợp đồng vay nên cũng sẽ không phát sinh lãi suất.
Do đó, nếu thỏa thuận mượn tài sản nhưng không trả đúng hạn sẽ phải trả lãi quá hạn chưa phù hợp với các quy định hiện hành. Trong trường hợp này để thu tiền do người mượn không trả tài sản đúng thời hạn thì có thể xem xét đến hai hướng xử lý sau:
Cách 1: Trong hợp đồng thỏa thuận phạt vi phạm hợp đồng
Khi người mượn tài sản vi phạm nghĩa vụ trả tài sản thì sẽ bị phạt một khoản tiền nhất định. Nếu các bên trong hợp đồng là thương nhân hoặc một bên là thương nhận và thỏa thuận áp dụng quy định theo Luật thương mại 2005 thì lưu ý về giới hạn là 8% giá trị phần nghĩa vụ nghĩa vụ vi phạm theo quy định tại Điều 301 Luật thương mại 2005.
Cách 2: Thỏa thuận phát sinh hợp đồng thuê tài sản
Các bên có thể thỏa thuận trong hợp đồng mượn tài sản rằng: Trong trường hợp hết thời gian mượn mà người mượn không trả lại tài sản đúng hạn thì hợp đồng sẽ mặc nhiên chuyển thành hợp đồng thuê tài sản. Người mượn sẽ phải trả một khoản tiền thuê tài sản cho đến khi người mượn hoàn trả lại tài sản cho bên cho mượn. Nếu bên cho mượn muốn người mượn nhanh chóng trả lại tài sản thì có thể xem xét để giá cho thuê tài sản trong trường hợp này cao hơn so với giá cho thuê trên thị trường.
Như vậy, mượn tài sản nhưng không trả đúng hạn sẽ không phát sinh việc thu, trả lãi quá hạn. Thay vào đó, các bên có thể lựa chọn một trong hai cách nêu trên để có thể hợp thức hóa nghĩa vụ trả tiền nếu không trả tài sản đúng hạn.
