Thời gian gần đây, có nhiều thắc mắc xoay quanh việc khi nào thì Tòa án được tuyên bố một người đã chết, cùng tìm hiểu vấn đề này qua bài viết dưới đây nhé
(1) Khi nào Tòa án được tuyên bố một người đã chết?
Theo quy định tại Điều 71 Bộ Luật Dân sự 2015, người có quyền, lợi ích liên quan có thể yêu cầu Tòa án ra quyết định tuyên bố một người là đã chết trong trường hợp sau đây:
- Sau 03 năm, kể từ ngày quyết định tuyên bố mất tích của Tòa án có hiệu lực pháp luật mà vẫn không có tin tức xác thực là còn sống;
- Biệt tích trong chiến tranh sau 05 năm, kể từ ngày chiến tranh kết thúc mà vẫn không có tin tức xác thực là còn sống;
- Bị tai nạn hoặc thảm họa, thiên tai mà sau 02 năm, kể từ ngày tai nạn hoặc thảm hoạ, thiên tai đó chấm dứt vẫn không có tin tức xác thực là còn sống, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác;
- Biệt tích 05 năm liền trở lên và không có tin tức xác thực là còn sống; thời hạn này được tính theo quy định tại khoản 1 Điều 68 Bộ Luật Dân sự 2015
Theo đó, việc tòa án tuyên bố một người đã chết sẽ dựa vào 03 yếu tố chính, bao gồm:
- Thời gian biệt tích
- Đã được tuyên bố mất tích chưa
- Không có thông tin xác thực là còn sống
Hiện nay không có quy định nào định nghĩa về tình trạng “biệt tích” là gì, nhưng theo ngữ nghĩa, chúng ta có thể hiểu biệt tích là tình trạng không biết tung tích, thông tin hoặc không thể tìm thấy ở đâu cả. Một người được cho là biệt tích là khi không thể tìm thấy, không được một ai nhìn thấy, không có thông tin gì về người này trong một khoảng thời gian dài.
Theo quy định tại khoản 1 Điều 68 Bộ Luật Dân sự 2015, khi một người biệt tích 02 năm liền trở lên, mặc dù đã áp dụng đầy đủ các biện pháp thông báo, tìm kiếm theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự nhưng vẫn không có tin tức xác thực về việc người đó còn sống hay đã chết thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan, Tòa án có thể tuyên bố người đó mất tích.
Như vậy, có thể hiểu những quy định trên chính là cơ sở để Tòa án tuyên bố một người đã chết.
Sau một khoảng thời gian nhất định mà vẫn không tìm được người, Tòa án có thể căn cứ theo quy định tại Điều 71 Bộ Luật Dân sự 2015 và các cơ sở trên để tuyên bố một người đã chết khi có yêu cầu từ những người có quyền, lợi ích liên quan.
(2) Hậu quả của việc bị tuyên bố đã chết
Theo quy định tại Điều 72 Bộ Luật Dân sự 2015, khi quyết định của Tòa án tuyên bố một người là đã chết có hiệu lực pháp luật thì quan hệ về hôn nhân, gia đình và các quan hệ nhân thân khác của người đó được giải quyết như đối với người đã chết.
Ngoài ra, về trách nhiệm hình sự, khoản 7 Điều 157 Bộ Luật Hình sự 2015 quy định: không được khởi tố vụ án hình sự khi có căn cứ rằng người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết, trừ trường hợp cần tái thẩm đối với người khác.
Như vậy, nếu người bị tuyên bố đã chết đang bị truy nã hoặc đang bị truy tố trách nhiệm hình sự thì cũng sẽ được đình nã và đình chỉ việc truy tố trách nhiệm hình sự.
(3) Người bị tuyên bố chết quay trở về thì quan hệ nhân thân giải quyết ra sao?
Liên quan đến vấn đề này, theo Điều 73 Bộ Luật Dân sự 2015 quy định, khi một người bị tuyên bố là đã chết trở về hoặc có tin tức xác thực là người đó còn sống thì theo yêu cầu của người đó hoặc của người có quyền, lợi ích liên quan, Tòa án ra quyết định hủy bỏ quyết định tuyên bố người đó là đã chết.
Về vấn đề quan hệ nhân thân của người bị tuyên bố là đã chết nay quay trở về, Điều 73 Bộ Luật Dân sự 2015 quy định như sau:
- Quan hệ nhân thân của người bị tuyên là đã chết được khôi phục khi Tòa án ra quyết định hủy bỏ quyết định tuyên bố người đó là đã chết.
- Có quyền yêu cầu những người đã nhận tài sản thừa kế trả lại tài sản, giá trị tài sản hiện còn. Trường hợp người thừa kế của người bị tuyên bố là đã chết biết người này còn sống mà cố tình giấu giếm nhằm hưởng thừa kế thì người đó phải hoàn trả toàn bộ tài sản đã nhận, kể cả hoa lợi, lợi tức; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường.
- Quan hệ tài sản giữa vợ và chồng được giải quyết theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, Luật hôn nhân và gia đình 2014
Tuy nhiên, nếu rơi vào trường hợp sau đây thì những quyết định của Tòa án trong thời gian người này bị tuyên bố đã chết sẽ vẫn có hiệu lực:
- Vợ hoặc chồng của người bị tuyên bố là đã chết đã được Tòa án cho ly hôn theo quy định tại khoản 2 Điều 68 Bộ luật Dân sự 2015 thì quyết định cho ly hôn vẫn có hiệu lực pháp luật
- Vợ hoặc chồng của người bị tuyên bố là đã chết đã kết hôn với người khác thì việc kết hôn đó vẫn có hiệu lực pháp luật
Trên đây là các quy định pháp lý xoay quanh vấn đề ‘Khi nào Tòa án được tuyên bố một người đã chết?”, hy vọng những thông tin mà bài viết mang lại sẽ giúp ích cho bạn trong việc xác định điều kiện, hậu quả và hướng giải quyết khi một người bị tuyên bố là đã chết.
