Có phải tất cả tiền rách, tiền hư hỏng đều được mang ra ngân hàng đổi không? Cách đổi tiền rách, tiền hư hỏng tại ngân hàng thế nào? Cụ thể qua bài viết sau.
Tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông là như thế nào?
Theo Điều 4 Thông tư 25/2013/TT-NHNN quy định tiêu chuẩn tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông là những tiền có đặc điểm như sau:
- Tiền rách nát, hư hỏng do quá trình lưu thông (nhóm nguyên nhân khách quan):
+ Tiền giấy bị thay đổi màu sắc, mờ nhạt hình ảnh hoa văn, chữ, số; nhàu, nát, nhòe, bẩn, cũ; rách rời hay liền mảnh được can dán lại nhưng còn nguyên tờ tiền;
+ Tiền kim loại bị mòn, han gỉ, hư hỏng một phần hoặc toàn bộ hình ảnh, hoa văn, chữ, số và lớp mạ trên đồng tiền.
- Tiền rách nát, hư hỏng do quá trình bảo quản (nhóm nguyên nhân chủ quan):
+ Tiền giấy bị thủng lỗ, rách mất một phần; tiền được can dán; cháy hoặc biến dạng do tiếp xúc với nguồn nhiệt cao; giấy in, màu sắc, đặc điểm kỹ thuật bảo an của đồng tiền bị biến đổi do tác động của hóa chất (như chất tẩy rửa, axít, chất ăn mòn...); viết, vẽ, tẩy xóa; đồng tiền bị mục hoặc biến dạng bởi các lý do khác nhưng không do hành vi hủy hoại;
+ Tiền kim loại bị cong, vênh, thay đổi định dạng, hình ảnh thiết kế do tác động của ngoại lực hoặc nhiệt độ cao; bị ăn mòn do tiếp xúc với hóa chất.
- Tiền bị lỗi:
Tiền bị lỗi kỹ thuật do quá trình in, đúc của nhà sản xuất như giấy in bị gấp nếp làm mất hình ảnh hoặc mất màu in, lấm bẩn mực in và các lỗi khác trong khâu in, đúc
Như vậy, tiền rách, tiền hư hỏng là loại tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông. Những tiền này sẽ không còn giá trị sử dụng trên thị trường do không còn đủ tiêu chuẩn. Người dân nếu không may có phải những tờ tiền này thì có thể mang đến đổi tại ngân hàng.
Hướng dẫn cách đổi tiền rách, tiền hư hỏng tại ngân hàng
Theo Điều 6 Thông tư 25/2013/TT-NHNN quy định về đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông như sau:
- Đối với tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông do nhóm nguyên nhân khách quan và do lỗi kỹ thuật, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước, đơn vị thu đổi có trách nhiệm thực hiện việc thu, đổi ngay cho khách hàng có nhu cầu, không hạn chế số lượng, không yêu cầu thủ tục giấy tờ.
- Đối với tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông do nhóm nguyên nhân chủ quan, khách hàng nộp hiện vật cho Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước, đơn vị thu đổi. Các đơn vị nhận và xét đổi theo các điều kiện sau:
+ Tiền rách nát, hư hỏng không phải do hành vi hủy hoại;
+ Trường hợp tờ tiền bị cháy, thủng, rách mất một phần thì diện tích còn lại phải bằng hoặc lớn hơn 60% so với diện tích tờ tiền cùng loại;
Nếu được can dán thì phải có diện tích tối thiểu bằng 90% so với diện tích tờ tiền cùng loại và đảm bảo nguyên gốc, nguyên bố cục một tờ tiền (mặt trước, mặt sau; trên, dưới; bên phải, bên trái), đồng thời nhận biết được các yếu tố bảo an;
+ Đối với tiền polymer bị cháy hoặc biến dạng co nhỏ lại do tiếp xúc với nguồn nhiệt cao, thì diện tích còn lại tối thiểu phải bằng 30% so với diện tích tờ tiền cùng loại và còn giữ nguyên bố cục một tờ tiền, đồng thời nhận biết được ít nhất hai trong các yếu tố bảo an như:
Yếu tố hình ẩn trong cửa sổ nhỏ, mực không màu phát quang, phát quang hàng số sêri, dây bảo hiểm, yếu tố IRIODIN, chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh.
=> Căn cứ điều kiện xét đổi được quy định đối với tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông do nhóm nguyên nhân chủ quan, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước, đơn vị thu đổi thực hiện đổi cho khách hàng.
Nếu không đủ điều kiện được đổi, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước, đơn vị thu đổi trả lại cho khách hàng và thông báo lý do.
Trường hợp các tờ tiền chưa xác định được điều kiện đổi và cần giám định, khách hàng phải có giấy đề nghị đổi tiền (theo Phụ lục số 01 đính kèm).
Xem Mẫu giấy đề nghị đổi tiền: https://cdn.thuvienphapluat.vn/uploads/danluatfile/2024/06/24/giay-de-nghi-doi-tien.docx
Như vậy, không phải mọi tiền rách, tiền hư hỏng đều được ngân hàng thu nhận và đổi lại tiền mới, mà nếu tiền bị rách nát, hư hỏng do quá trình bảo quản (nhóm nguyên nhân chủ quan) thì phải được ngân hàng xét đổi, nếu xét thấy không đủ điều kiện thì sẽ trả lại tiền đó và không được đổi tiền mới.
Tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông sẽ được xử lý thế nào?
Xem Điều 9 Thông tư 25/2013/TT-NHNN quy định cách đóng gói tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông như sau:
- Sau khi thu, đổi, tuyển chọn tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông, đơn vị thu đổi kiểm đếm, đóng gói, niêm phong, bảo quản theo quy định hiện hành của Ngân hàng Nhà nước.
Giấy đề nghị đổi tiền của khách hàng lưu tại đơn vị thu đổi để phục vụ công tác tra soát khi cần thiết.
- Khi thu nhận tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông của các đơn vị thu đổi, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước có trách nhiệm kiểm tra điều kiện được đổi trước khi đóng gói, niêm phong theo quy định hiện hành.
Trường hợp tiền biến dạng không thể đóng bó, Kho tiền Trung ương, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước thực hiện đóng gói theo quy cách:
+ 100 tờ (miếng) cùng mệnh giá đóng vào 1 túi nhỏ, 10 túi nhỏ đóng vào 1 túi lớn, 10 túi lớn đóng vào 1 bao.
+ Bao tiền được niêm phong, kẹp chì theo như quy định hiện hành.
- Trường hợp không đủ số lượng để đóng bó (hoặc túi), Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước, đơn vị thu đổi đóng gói, bảo quản riêng để thuận tiện trong kiểm đếm, giao nhận.
Như vậy, sau khi thu đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông, NHNN sẽ kiểm tra điều kiện được đổi trước khi đóng gói, niêm phong. Sau đó, đơn vị thu đổi kiểm đếm, đóng gói, niêm phong, bảo quản theo quy định trên.
