Tìm hiểu chung về hiệu lực đối kháng với người thứ ba? Khái niệm và thời điểm phát sinh hiệu lực đối kháng? Hiệu lực đối kháng của biện pháp bảo đảm với người thứ ba?
Hiệu lực đối kháng của biện pháp bảo đảm với người thứ ba?
Theo quy định tại khoản 2 Điều 297 Bộ luật Dân sự 2015, khi biện pháp bảo đảm đã phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba, bên nhận bảo đảm có quyền yêu cầu trả lại tài sản bảo đảm. Quyền này được thực hiện khi tài sản bảo đảm không còn nằm trong sự kiểm soát của bên nhận bảo đảm.
Theo quy định tại Điều 23 Nghị định 21/2021/NĐ-CP hướng dẫn Bộ luật Dân sự về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ thì hiệu lực đối kháng của biện pháp bảo đảm với người thứ ba được quy định như sau:
- Biện pháp bảo đảm chỉ phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba trong trường hợp hợp đồng bảo đảm đã có hiệu lực pháp luật.
- Trường hợp biện pháp bảo đảm phải đăng ký theo quy định của Bộ luật Dân sự, luật khác liên quan hoặc được đăng ký theo thỏa thuận hoặc được đăng ký theo yêu cầu của bên nhận bảo đảm thì thời điểm đăng ký tại cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật liên quan là thời điểm biện pháp bảo đảm phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba.
- Trường hợp không thuộc nội dung trên thì hiệu lực đối kháng với người thứ ba của biện pháp cầm cố tài sản, đặt cọc, ký cược phát sinh từ thời điểm bên nhận bảo đảm nắm giữ tài sản bảo đảm.
Nắm giữ tài sản bảo đảm quy định tại khoản này là việc bên nhận bảo đảm trực tiếp quản lý, kiểm soát, chi phối tài sản bảo đảm hoặc là việc người khác quản lý tài sản bảo đảm theo thỏa thuận hoặc theo quy định của pháp luật nhưng bên nhận bảo đảm vẫn kiểm soát, chi phối được tài sản này.
- Trường hợp tài sản bảo đảm thuộc biện pháp bảo đảm quy định tại khoản 3 Điều 23 Nghị định 21/2021/NĐ-CP này được giao cho người khác quản lý thì hiệu lực đối kháng của biện pháp bảo đảm với người thứ ba phát sinh từ thời điểm:
+) Bên nhận cầm cố, bên nhận đặt cọc hoặc bên nhận ký cược nắm giữ tài sản bảo đảm;
+) Người quản lý tài sản nhận trực tiếp tài sản bảo đảm từ bên cầm cố, bên đặt cọc hoặc bên ký cược;
+) Hợp đồng bảo đảm có hiệu lực trong trường hợp người khác đang quản lý trực tiếp tài sản mà tài sản này được dùng để cầm cố, để đặt cọc hoặc để ký cược.
- Hiệu lực đối kháng của biện pháp ký quỹ với người thứ ba phát sinh từ thời điểm tài sản ký quỹ được gửi vào tài khoản phong tỏa tại tổ chức tín dụng nơi ký quỹ.
Các biện pháp bảo đảm phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba?
Không phải tất cả các biện pháp bảo đảm được quy định tại Điều 292 Bộ luật Dân sự 2015 đều có thể phát sinh hiệu lực đối kháng với người thứ ba. Chỉ có bốn biện pháp bảo đảm chính sau đây mới đáp ứng được điều kiện này: cầm cố tài sản, thế chấp tài sản, bảo lưu quyền sở hữu và cầm giữ tài sản.
Mỗi biện pháp bảo đảm này có những đặc điểm riêng về thời điểm phát sinh hiệu lực đối kháng:
- Cầm cố tài sản: Hiệu lực đối kháng thường phát sinh từ khi bên nhận cầm cố nắm giữ tài sản cầm cố. Tuy nhiên, đối với bất động sản, việc đăng ký là bắt buộc để đảm bảo hiệu lực đối kháng.
- Thế chấp tài sản: Hiệu lực đối kháng luôn được xác lập từ thời điểm đăng ký.
- Bảo lưu quyền sở hữu: Tương tự như thế chấp, hiệu lực đối kháng của bảo lưu quyền sở hữu cũng phát sinh từ thời điểm đăng ký.
- Cầm giữ tài sản: Hiệu lực đối kháng được xác lập từ khi bên cầm giữ chiếm giữ tài sản.
Việc quy định khác nhau về thời điểm phát sinh hiệu lực đối kháng đối với từng biện pháp bảo đảm là do tính chất và đặc điểm khác nhau của mỗi loại tài sản và hình thức bảo đảm. Ví dụ, đối với cầm cố tài sản động, việc nắm giữ tài sản đã đủ để chứng minh quyền sở hữu của bên nhận cầm cố. Trong khi đó, đối với bất động sản, việc đăng ký là cần thiết để đảm bảo tính minh bạch và công khai.
