Các gói thầu nào được áp dụng hình thức chỉ định thầu? Gói thầu thuộc đối tượng được áp dụng chỉ định thầu có được áp dụng hình thức đấu thầu khác không? Cùng tìm hiểu vấn đề này qua bài viết dưới đây nhé!
(1) Các gói thầu nào được áp dụng hình thức chỉ định thầu?
Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 23 Luật Đấu thầu 2023, chỉ định thầu được áp dụng trong 12 trường hợp sau đây:
- Gói thầu cấp bách cần triển khai nhằm mục tiêu bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia; gói thầu cần thực hiện để khắc phục ngay hoặc để xử lý kịp thời hậu quả gây ra do thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn bất ngờ, sự cố, thảm họa hoặc sự kiện bất khả kháng khác;
- Gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn, phi tư vấn, hàng hóa, xây lắp cần triển khai ngay để tránh gây nguy hại đến tính mạng và tài sản của cộng đồng dân cư trên địa bàn hoặc để không ảnh hưởng nghiêm trọng đến công trình liền kề;
- Gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn, phi tư vấn, thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế, linh kiện, phụ kiện, phương tiện, xây lắp cần triển khai ngay để phục vụ công tác phòng, chống dịch bệnh hoặc duy trì hoạt động của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trong trường hợp cấp bách, tránh gây nguy hại đến tính mạng, sức khỏe người dân; gói thầu mua thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế, linh kiện, phụ kiện để cấp cứu người bệnh trong tình trạng cấp cứu theo quy định của Luật Khám bệnh, chữa bệnh trong trường hợp cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không có đủ thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế, linh kiện, phụ kiện; gói thầu mua thuốc, thiết bị y tế chỉ có duy nhất một hãng sản xuất trên thị trường;
- Gói thầu cần thực hiện để bảo vệ bí mật nhà nước;
- Gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn phải mua từ nhà thầu đã thực hiện trước đó do cần bảo đảm tính tương thích về công nghệ, bản quyền mà không thể mua được từ nhà thầu khác; gói thầu mua sắm hàng hóa, dịch vụ phi tư vấn phải mua từ nhà thầu đã thực hiện trước đó hoặc từ hãng sản xuất, đại lý của hãng sản xuất do cần bảo đảm tính tương thích về công nghệ, bản quyền với các trang thiết bị, máy móc, phần mềm, dịch vụ sẵn có hoặc do các điều kiện bảo hành của nhà thầu, hãng sản xuất mà không thể mua được từ nhà thầu khác, hãng sản xuất khác;
- Gói thầu có tính chất nghiên cứu, thử nghiệm, mua bản quyền sở hữu trí tuệ, mua bản quyền chương trình phát sóng; gói thầu vận chuyển hàng dự trữ quốc gia để cứu trợ, viện trợ trong trường hợp phải giao hàng ngay;
- Gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn lập báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế xây dựng được chỉ định cho tác giả của phương án kiến trúc trúng tuyển khi tác giả đó có đủ điều kiện năng lực theo quy định của pháp luật về xây dựng; gói thầu thi công xây dựng, phục chế tượng đài, phù điêu, tranh hoành tráng, tác phẩm nghệ thuật gắn với quyền tác giả từ khâu sáng tác đến thi công công trình; gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn lập quy hoạch xây dựng được chỉ định cho tác giả của ý tưởng hoặc đồ án quy hoạch xây dựng đã trúng tuyển thông qua thi tuyển;
- Gói thầu tư vấn, thi công di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật để phục vụ công tác giải phóng mặt bằng; gói thầu tư vấn, rà phá bom, mìn, vật nổ để chuẩn bị mặt bằng thi công;
- Gói thầu chỉ có duy nhất một nhà thầu thực hiện được trên thị trường do yêu cầu về giải pháp công nghệ;
- Gói thầu thuộc dự án quan trọng quốc gia được áp dụng hình thức chỉ định thầu theo Nghị quyết của Quốc hội khi quyết định chủ trương đầu tư dự án;
- Gói thầu thuê kho lưu giữ hàng tạm giữ; gói thầu thuê vận chuyển, bốc xếp hàng tạm giữ tại các cảng biển, địa điểm kiểm tra hàng hóa tập trung trong trường hợp chỉ có duy nhất một đơn vị cung cấp dịch vụ trong cảng; gói thầu nhập khẩu vũ khí thể thao phục vụ các câu lạc bộ, trường, trung tâm đào tạo huấn luyện thể thao tập luyện, thi đấu hằng năm;
- Gói thầu thuộc dự toán mua sắm có giá gói thầu trong hạn mức từ trên 50 triệu đồng đến 100 triệu đồng; gói thầu thuộc dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và dự án đầu tư theo Luật Đầu tư công, bao gồm: gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn có giá gói thầu trong hạn mức không quá 500 triệu đồng, gói thầu phi tư vấn, hàng hóa, xây lắp, hỗn hợp có giá gói thầu trong hạn mức không quá 01 tỷ đồng.
Như vậy, 12 gói thầu kể trên sẽ được áp dụng hình thức chỉ định thầu. Đối với gói thầu cuối cùng cần điều chỉnh hạn mức để phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và yêu cầu quản lý nhà nước, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.
(2) Gói thầu thuộc đối tượng được áp dụng chỉ định thầu có được áp dụng hình thức đấu thầu khác không?
Liên quan đến vấn đề này, tại khoản 6 Điều 23 Luật Đấu thầu 2023 quy định, trường hợp 12 gói thầu kể trên đáp ứng điều kiện chỉ định thầu quy định tại khoản 3 Điều 23 Luật Đấu thầu 2023 nhưng vẫn có thể áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu khác quy định tại các Điều 21, 22, 24 và 25 của Luật Đấu thầu 2023 thì khuyến khích người có thẩm quyền quyết định áp dụng hình thức khác để lựa chọn nhà thầu.
Như vậy, gói thầu thuộc đối tượng áp dụng chỉ định thầu được phép lựa chọn áp dụng hình thức đầu thầu khác và Nhà nước khuyến khích việc này.
Lý do cho việc khuyến khích này có thể kể đến như:
- Tăng tính cạnh tranh giữa các nhà thầu, từ đó giúp giảm chi phí và nâng cao chất lượng dịch vụ hoặc sản phẩm
- Các hình thức lựa chọn khác thường yêu cầu quy trình công khai và minh bạch hơn, giúp ngăn ngừa tham nhũng và lạm dụng trong đấu thầu.
- Các nhà thầu có thể đưa ra những giải pháp sáng tạo hơn khi có cơ hội cạnh tranh, điều này có thể dẫn đến những kết quả tốt hơn cho dự án.
- Hình thức lựa chọn khác có thể giúp xác định được nhà thầu phù hợp nhất, từ đó tối ưu hóa việc sử dụng ngân sách nhà nước.
- Trong một số trường hợp, điều kiện thực tế có thể thay đổi, việc áp dụng hình thức đấu thầu khác có thể phù hợp hơn với yêu cầu và tình hình cụ thể.
Tóm lại, việc cho phép và khuyến khích áp dụng hình thức đấu thầu khác không chỉ phản ánh sự linh hoạt của hệ thống pháp luật mà còn thể hiện cam kết của Nhà nước trong việc nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng nguồn lực công.
