Việc sử dụng hàng hóa sản xuất xuất khẩu cho tiêu dùng nội bộ mang đến nhiều lợi ích tiềm năng cho doanh nghiệp, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến thị trường nội địa
(1) Doanh nghiệp chế xuất có được dùng hàng sản xuất xuất khẩu để tiêu dùng nội bộ không?
Doanh nghiệp chế xuất (DNCX) dùng hàng sản xuất xuất khẩu để tiêu dùng nội bộ là một vấn đề phức tạp và thu hút nhiều tranh luận trong bối cảnh hoạt động ngày càng sôi nổi của các DNCX tại Việt Nam.
DNCX có thể bán hàng hóa sản xuất xuất khẩu cho thị trường nội địa để thu lợi nhuận, việc này có thể giúp doanh nghiệp tận dụng tối đa sản xuất, giảm chi phí và tăng hiệu quả kinh doanh. Tuy nhiên, cũng có thể dẫn đến tình trạng cạnh tranh không lành mạnh với các doanh nghiệp sản xuất trong nước.
Theo quy định tại khoản 5 Điều 25 Nghị định 08/2015/NĐ-CP quy định, hàng hóa là nguyên liệu, vật tư nhập khẩu để gia công, sản xuất hàng hóa xuất khẩu và hàng hóa tạm nhập - tái xuất đã giải phóng hàng hoặc thông quan nhưng sau đó chuyển mục đích sử dụng, chuyển tiêu thụ nội địa thì phải khai tờ khai hải quan mới.
Bên cạnh đó, tại Công văn 1040/TCHQ-GSQL có hướng dẫn như sau: sản phẩm xuất khẩu được Công ty TNHH máy văn phòng Kyocera (là DNCX) chuyển tiêu dùng nội bộ tài chính Công ty nêu tại công văn 575/HQHP-GSQL căn cứ quy định tại khoản 10 Điều 1 Thông tư 139/2015/TT-BTC để thực hiện. Đề nghị Cục Hải quan TP. Hải Phòng hướng dẫn Công ty thực hiện kê khai mã loại hình A42 - chuyển tiêu thụ nội địa khác trên tờ khai thay đổi mục đích sử dụng.
Dựa trên các quy định trên, có thể khẳng định DNCX được dùng hàng sản xuất xuất khẩu để chuyển mục đích tiêu thụ nội bộ, tuy nhiên khi thực hiện việc này phải khai tờ khai hải quan mới.
(2) Nguyên tắc thực hiện việc khai thay đổi mục đích sử dụng, chuyển tiêu thụ nội địa
Theo quy định tại khoản 10 Điều 1 Thông tư 139/2015/TT-BTC, nguyên tắc thực hiện việc thay đổi mục đích sử dụng, chuyển tiêu thụ nội địa như sau:
- Hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu chuyển tiêu thụ nội địa hoặc thay đổi mục đích sử dụng thực hiện đúng quy định tại khoản 5 Điều 25 Nghị định 08/2015/NĐ-CP
- Việc chuyển tiêu thụ nội địa hoặc thay đổi mục đích sử dụng hàng hóa đã làm thủ tục xuất khẩu, nhập khẩu chỉ được thực hiện sau khi người khai hải quan hoàn thành thủ tục hải quan đối với tờ khai hải quan mới
- Hàng hóa thuộc diện phải có giấy phép xuất khẩu, nhập khẩu, khi chuyển tiêu thụ nội địa hoặc thay đổi mục đích sử dụng cũng phải được cơ quan cấp giấy phép xuất khẩu, nhập khẩu đồng ý bằng văn bản đối với hàng hóa theo quy định của pháp luật phải có giấy phép khi thay đổi mục đích sử dụng, chuyển tiêu thụ nội địa
- Hàng hóa thay đổi mục đích sử dụng hoặc chuyển tiêu thụ nội địa, người nộp thuế phải kê khai, nộp đủ tiền thuế, tiền phạt (nếu có) theo quy định
Như vậy, để được chuyển mục đích từ hàng sản xuất để xuất khẩu sang hàng hóa tiêu dùng nội bộ, các doanh nghiệp chế xuất phải thực hiện việc khai tờ khai hải quan mới theo các nguyên tắc nêu trên.
(3) Doanh nghiệp chế xuất bán hàng hóa tiêu dùng nội bộ có phải lập hóa đơn không?
Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 4 Nghị định 123/2020/NĐ-CP, khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ, người bán phải lập hóa đơn để giao cho người mua, bao gồm cả các hàng hóa, dịch vụ sau:
- Hàng hóa, dịch vụ dùng để khuyến mại, quảng cáo, hàng mẫu;
- Hàng hóa, dịch vụ dùng để cho, biếu, tặng, trao đổi, trả thay lương cho người lao động và tiêu dùng nội bộ (trừ hàng hóa luân chuyển nội bộ để tiếp tục quá trình sản xuất)
- Xuất hàng hóa dưới các hình thức cho vay, cho mượn hoặc hoàn trả hàng hóa
Như vậy, khi bán hàng hóa tiêu dùng nội bộ (trừ hàng hóa luân chuyển nội bộ để tiếp tục sản xuất) thì DNCX có trách nhiệm lập hóa đơn và giao cho người mua.
