Theo quy định tại Điều 46 Bộ luật Dân sự 2015 thì giám hộ là việc cá nhân, pháp nhân được luật quy định, được Ủy ban nhân dân cấp xã cử, được Tòa án chỉ để thực hiện việc chăm sóc, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi (sau đây gọi chung là người được giám hộ).
Trường hợp giám hộ cho người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi thì phải được sự đồng ý của người đó nếu họ có năng lực thể hiện ý chí của mình tại thời điểm yêu cầu.
Cần lưu ý việc giám hộ phải được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về hộ tịch.
Trong một quan hệ giao dịch dân sự thì người được giám hộ (ví dụ như người bị tâm thần) không phải là người trực tiếp thực hiện giao dịch với người thứ 3 mà sẽ thực hiện thông qua người giám hộ. Qua đó, quyền, lợi ích hợp pháp của người được giám hộ sẽ được bảo đảm.
* Về điều kiện trở thành người giám hộ
Không phải ai cũng có thể tùy ý làm người giám hộ cho người khác, người giám hộ phải đáp ứng các điều kiện pháp luật quy định. Cụ thể như sau:
Đối với cá nhân: Cá nhân có đủ các điều kiện sau đây có thể làm người giám hộ:
- Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
- Có tư cách đạo đức tốt và các điều kiện cần thiết để thực hiện quyền, nghĩa vụ của người giám hộ.
- Không phải là người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc người bị kết án nhưng chưa được xoá án tích về một trong các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản của người khác.
- Không phải là người bị Tòa án tuyên bố hạn chế quyền đối với con chưa thành niên.
Đối với pháp nhân: Pháp nhân có đủ các điều kiện sau đây có thể làm người giám hộ:
- Có năng lực pháp luật dân sự phù hợp với việc giám hộ.
- Có điều kiện cần thiết để thực hiện quyền, nghĩa vụ của người giám hộ.
* Về thủ tục đăng ký giám hộ
Đây chắc chắn là một vấn đề được nhiều người quan tâm, theo đó việc đăng ký giám hộ được thực hiện theo các bước như sau:
- Người yêu cầu đăng ký việc giám hộ nộp hồ sơ trực tiếp tại ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú của người giám hộ hoặc nơi có trụ sở của cơ quan, tổ chức đảm nhận giám hộ;
- Người yêu cầu đăng ký giám hộ cần chuẩn bị hồ sơ bao gồm các giấy tờ sau đây:
+ Tờ khai đăng ký việc giám hộ (theo Mẫu TP/HT-2012-TKGH);
+ Giấy cử giám hộ. Giấy cử giám hộ do người cử giám hộ lập; nếu có nhiều người cùng cử một người làm giám hộ, thì tất cả phải cùng ký vào Giấy cử giám hộ;
+ Danh mục tài sản của người được giám hộ (nếu có).
Thời hạn giải quyết: Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ; trường hợp cần phải xác minh, thì thời hạn nói trên được kéo dài thêm không quá 05 ngày làm việc.
