Mới đây, Luật Đường bộ 2024 đã được Quốc Hội thông qua và bắt đầu có hiệu lực từ ngày 01/01/2025, trong đó có một số quy định mới trong lĩnh vực vận tải đường bộ, cụ thể:
(1) Quy định chi tiết các hoạt động vận tải đường bộ
Tương tự như các quy định hiện hành, Điều 56 Luật Đường bộ 2024 cũng quy định hoạt động vận tải đường bộ là bao gồm các hoạt động vận tải kinh doanh và vận tải nội bộ.
Các hoạt động kinh doanh vận tải cơ bản vẫn chia thành 02 loại là kinh doanh vận tải hành khách và kinh doanh vận tải hàng hóa.
Về hoạt động kinh doanh vận tải hành khách bằng xe ô tô, Luật Đường bộ 2024 đã bỏ hoạt động kinh doanh vận tải khách du lịch theo tuyến, chương trình và địa điểm du lịch, do đó các hoạt động kinh doanh vận tải hành khách bằng xe ô tô còn lại bao gồm:
- Kinh doanh vận tải hành khách theo tuyến cố định: loại hình kinh doanh vận tải hành khách sử dụng xe ô tô chở người từ 08 chỗ trở lên (không kể chỗ của người lái xe) để vận tải hành khách, có xác định bến xe khách nơi đi, bến xe khách nơi đến với lịch trình, hành trình xác định.
- Kinh doanh vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt: loại hình kinh doanh vận tải hành khách sử dụng xe ô tô chở người từ 08 chỗ trở lên (không kể chỗ của người lái xe) để vận tải hành khách, có xác định điểm đầu, điểm cuối, các điểm dừng xe để đón, trả khách với lịch trình, hành trình xác định; bao gồm tuyến xe buýt nội tỉnh, tuyến xe buýt liên tỉnh
- Kinh doanh vận tải hành khách bằng xe taxi: loại hình kinh doanh vận tải hành khách sử dụng xe ô tô chở người dưới 08 chỗ (không kể chỗ của người lái xe) để thực hiện vận tải theo yêu cầu của hành khách; tiền cước chuyến đi do hành khách lựa chọn (đồng hồ tính tiền, phần mềm tính tiền, theo thỏa thuận,...)
- Kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng: loại hình kinh doanh vận tải hành khách sử dụng xe ô tô chở người để vận tải hành khách theo hợp đồng vận tải bằng văn bản giữa đơn vị kinh doanh vận tải hành khách với người thuê vận tải, bao gồm cả thuê người lái xe.
- Loại hình kinh doanh vận tải hành khách mới theo quy định của Chính phủ
Lưu ý: Trường hợp đơn vị kinh doanh vận tải sử dụng xe ô tô chở người từ 08 chỗ trở lên (không kể chỗ của người lái xe) phải có hợp đồng vận tải bằng văn bản giữa đơn vị kinh doanh vận tải hành khách với người thuê vận tải thuê cả chuyến xe, bao gồm cả người lái xe.
Về hoạt động kinh doanh vận tải hàng hóa, Luật Đường bộ 2024 đã không còn phân loại hàng hóa thành hàng hóa thông thường, hàng hóa siêu trọng, hàng hóa nguy hiểm như quy định hiện hành mà chỉ quy định chung về hoạt động kinh doanh vận tải hàng hóa là loại hình kinh doanh vận tải sử dụng xe ô tô chở hàng, xe ô tô chuyên dùng để vận tải hàng hóa trên đường bộ.
(2) Quy định về trách nhiệm của đơn vị kinh doanh vận tải hành khách
Luật Đường bộ 2024 đã không còn quy định về điều kiện kinh doanh vận tải hành khách nữa mà thay vào đó là quy định về trách nhiệm và nghĩa vụ của đơn vị kinh doanh vận tải hành khách bằng xe ô tô. Về cơ bản, đây cũng chính là điều kiện để kinh doanh vận tải hành khách.
Theo đó, khoản 1 Điều 57 Luật Đường bộ 2024 quy định, trách nhiệm của đơn vị kinh doanh vận tải hành khách bằng xe ô tô bao gồm:
- Thực hiện điều hành phương tiện và lái xe hoặc quyết định giá cước để vận tải hành khách
- Tổ chức khám sức khỏe cho người lái xe kinh doanh vận tải hành khách bằng xe ô tô và sử dụng người lái xe bảo đảm đủ sức khỏe theo quy định của pháp luật
- Công bố tiêu chuẩn chất lượng dịch vụ vận tải
- Ứng dụng công nghệ thông tin để quản lý điều hành và cung cấp dữ liệu về hoạt động vận tải theo quy định của pháp luật
- Chịu trách nhiệm hoặc liên đới chịu trách nhiệm về hậu quả mà người lao động, người đại diện của đơn vị kinh doanh vận tải hành khách bằng xe ô tô gây ra do thực hiện yêu cầu của đơn vị kinh doanh vận tải hành khách bằng xe ô tô trái quy định của pháp luật
- Chịu trách nhiệm hoặc liên đới chịu trách nhiệm về hành vi vi phạm của người lao động, người đại diện của đơn vị kinh doanh vận tải hành khách bằng xe ô tô gây ra theo quy định của pháp luật
Ngoài ra, đơn vị kinh doanh vận tải hành khách bằng xe ô tô còn có các nghĩa vụ sau:
- Chấp hành và thực hiện đầy đủ quy định về kinh doanh, điều kiện kinh doanh vận tải bằng xe ô tô, cam kết về chất lượng vận tải, hợp đồng vận tải;
- Mua bảo hiểm cho hành khách; phí bảo hiểm được tính vào giá vé, giá trị hợp đồng vận tải;
- Thực hiện kê khai giá theo quy định của pháp luật về giá; cung cấp vé, chứng từ thu tiền vận tải;
- Bồi thường thiệt hại do người lao động, người đại diện của đơn vị kinh doanh vận tải hành khách bằng xe ô tô gây ra trong quá trình vận tải theo quy định của pháp luật;
- Thực hiện việc miễn giảm giá vé đối với người cao tuổi, người khuyết tật và các đối tượng chính sách khác theo quy định của pháp luật;
- Không được để tổ chức, cá nhân không có giấy phép kinh doanh vận tải bằng xe ô tô loại hình vận tải hành khách thực hiện điều hành phương tiện và lái xe hoặc quyết định giá cước để vận tải hành khách;
- Không được sử dụng người không có giấy phép lái xe hoặc có giấy phép lái xe nhưng không phù hợp với loại xe, người có giấy phép lái xe bị trừ hết điểm, người đang bị tước hoặc bị thu hồi giấy phép lái xe để điều khiển phương tiện vận tải hành khách.
Nhìn chung, những quy định trên có sửa đổi về hình thức và vị trí quy định (một số quy định tại nghĩa vụ được đưa lên phần trách nhiệm) nhưng các nghĩa vụ và trách nhiệm cơ bản khi kinh doanh hoạt động vận tải hành khách vẫn được giữ lại.
(3) Điều kiện kinh doanh vận tải hàng hóa
Theo quy định tại Điều 61 Luật Đường bộ 2024, hoạt động kinh doanh vận tải hàng hóa phải có Giấy vận tải. Theo đó, Giấy vận tải là giấy tờ để xác nhận việc người lái xe đã nhận hàng hóa với số lượng, chủng loại, tình trạng hàng hóa để vận tải đến nơi trả hàng; là bằng chứng của hợp đồng vận tải hàng hóa.
Ngoài ra, đơn vị kinh doanh vận tải hàng hóa có các trách nhiệm sau đây:
- Thực hiện điều hành phương tiện và lái xe hoặc quyết định giá cước để vận tải hàng hóa
- Tổ chức khám sức khỏe cho người lái xe và sử dụng người lái xe đủ sức khỏe theo quy định của pháp luật
- Ứng dụng công nghệ thông tin để quản lý điều hành và cung cấp dữ liệu về hoạt động vận tải theo quy định của pháp luật
- Chịu trách nhiệm hoặc liên đới chịu trách nhiệm về hậu quả mà người lao động, người đại diện của đơn vị kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô gây ra do thực hiện yêu cầu của đơn vị kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô trái quy định của pháp luật;
- Chịu trách nhiệm hoặc liên đới chịu trách nhiệm về hành vi vi phạm của người lao động, người đại diện của đơn vị kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô gây ra theo quy định của pháp luật.
Tiếp đó, đơn vị kinh doanh vận tải hàng hóa còn phải thực hiện các nghĩa vụ sau:
- Không được để tổ chức, cá nhân không có giấy phép kinh doanh vận tải bằng xe ô tô loại hình vận tải hàng hóa thay mình thực hiện điều hành phương tiện và lái xe hoặc quyết định giá cước để vận tải hàng hóa;
- Không được sử dụng người không có giấy phép lái xe hoặc có giấy phép lái xe nhưng không phù hợp với loại xe, người có giấy phép lái xe bị trừ hết điểm, người đang bị tước hoặc bị thu hồi giấy phép lái xe để điều khiển phương tiện vận tải hàng hóa;
- Cung cấp phương tiện đúng loại, thời gian, địa điểm và giao hàng hóa cho người nhận hàng theo thỏa thuận trong hợp đồng; cấp giấy vận tải cho lái xe trước khi thực hiện vận tải;
- Hướng dẫn, kiểm tra việc xếp, dỡ hàng hóa trên phương tiện bảo đảm không vượt quá khối lượng hàng hóa chuyên chở cho phép tham gia giao thông, vượt quá tải trọng, khổ giới hạn của đường bộ hoặc quá kích thước giới hạn cho phép xếp hàng của xe và thực hiện các chỉ dẫn an toàn trong quá trình vận tải, giao nhận hàng hóa;
- Bồi thường thiệt hại do người lao động, người đại diện của đơn vị kinh doanh vận tải hàng hóa bằng xe ô tô gây ra trong quá trình vận tải hàng hóa theo quy định của pháp luật.
Trên đây là một số quy định về trách nhiệm và nghĩa vụ của đơn vị kinh doanh vận tải theo quy định mới nhất tại Luật Đường bộ 2024.
Luật Đường bộ 2024 bắt đầu có hiệu lực từ ngày 01/01/2025.
