Mới đây, dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi), Bộ LĐ-TB&XH đề xuất học sinh, sinh viên đủ tuổi lao động có thể làm thêm song không quá 20 giờ/tuần trong kỳ học và không quá 48 giờ/tuần trong kỳ nghỉ. Theo Bộ LĐ-TB&XH, việc này nhằm bảo đảm quyền làm việc cho học sinh, sinh viên, đồng thời tăng cường quản lý, hỗ trợ và đảm bảo tuân thủ quy định của pháp luật về lao động đối với nhóm đối tượng này. Đề xuất này liệu có phù hợp?
1. Quy định giờ làm thêm của người lao động
Căn cứ theo Điều 107 Bộ luật Lao động 2019 và Điều 59 Nghị định 145/2020/NĐ-CP số giờ làm thêm, tăng ca tối đa trong 1 ngày được quy định như sau:
- Tổng số giờ làm thêm không quá 50% số giờ làm việc bình thường trong 01 ngày khi làm thêm vào ngày làm việc bình thường, trừ trường hợp nêu tại mục (ii) và (iii).
- Trường hợp áp dụng quy định thời giờ làm việc bình thường theo tuần thì tổng số giờ làm việc bình thường và số giờ làm thêm không quá 12 giờ trong 01 ngày.
- Trường hợp làm việc không trọn thời gian quy định tại Điều 32 Bộ luật Lao động 2019 thì tổng số giờ làm việc bình thường và số giờ làm thêm không quá 12 giờ trong 01 ngày.
Tổng số giờ làm thêm không quá 12 giờ trong một ngày, khi làm thêm vào ngày nghỉ lễ, Tết và ngày nghỉ hằng tuần.
Thời giờ quy định tại các Khoản 1, Điều 58 Nghị định 145/2020/NĐ-CP được giảm trừ khi tính tổng số giờ làm thêm trong tháng, trong năm để xác định việc tuân thủ quy định tại Điểm b, Điểm c, Khoản 2, Điều 107 Bộ luật Lao động 2019.
Đối với số giờ làm thêm, tăng ca tối đa trong 1 tháng thì số giờ làm thêm, tăng ca tối đa không quá 40 giờ trong 01 tháng.
Số giờ làm thêm, tăng ca tối đa không quá 200 giờ trong 01 năm, trừ trường hợp quy định tại Khoản 3, Điều 107 Bộ luật Lao động 2019.
Theo đó Khoản 3, Điều 107 Bộ luật Lao động 2019 quy định cho phép người sử dụng lao động được sử dụng người lao động làm thêm không quá 300 giờ trong 01 năm trong một số ngành, nghề, công việc hoặc trường hợp sau đây:
- Sản xuất, gia công xuất khẩu sản phẩm hàng dệt, may, da, giày, điện, điện tử, chế biến nông, lâm, diêm nghiệp, thủy sản;
- Sản xuất, cung cấp điện, viễn thông, lọc dầu; cấp, thoát nước;
- Trường hợp giải quyết công việc đòi hỏi lao động có trình độ chuyên môn, kỹ thuật cao mà thị trường lao động không cung ứng đầy đủ, kịp thời;
- Trường hợp phải giải quyết công việc cấp bách, không thể trì hoãn do tính chất thời vụ, thời điểm của nguyên liệu, sản phẩm hoặc để giải quyết công việc phát sinh do yếu tố khách quan không dự liệu trước, do hậu quả thời tiết, thiên tai, hỏa hoạn, địch họa, thiếu điện, thiếu nguyên liệu, sự cố kỹ thuật của dây chuyền sản xuất;
- Trường hợp khác do Chính phủ quy định gồm:
+ Các trường hợp phải giải quyết công việc cấp bách, không thể trì hoãn phát sinh từ các yếu tố khách quan liên quan trực tiếp đến hoạt động công vụ trong các cơ quan, đơn vị nhà nước, trừ các trường hợp quy định tại Điều 108 Bộ luật Lao động 2019.
+ Cung ứng dịch vụ công; dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh; dịch vụ giáo dục, giáo dục nghề nghiệp.
+ Công việc trực tiếp sản xuất, kinh doanh tại các doanh nghiệp thực hiện thời giờ làm việc bình thường không quá 44 giờ trong một tuần.
2. Đề xuất của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội
Bộ Lao động Thương binh và Xã hội đề xuất quản lý việc làm bán thời gian của học sinh, sinh viên, dự thảo đang lấy ý kiến, từ 15/3.
Cụ thể, học sinh, sinh viên đủ tuổi lao động - tức đủ 15 tuổi trở lên, được làm việc bán thời gian nhưng không quá 20 giờ mỗi tuần trong kỳ học, không quá 48 giờ một tuần trong kỳ nghỉ.
Theo Bộ luật Lao động hiện hành, lao động ở doanh nghiệp làm không quá 8 giờ mỗi ngày và 48 giờ mỗi tuần. Nhà nước khuyến khích doanh nghiệp thực hiện tuần làm việc 40 giờ; làm thêm dưới 40 giờ mỗi tháng và không quá 200 giờ mỗi năm.
Như vậy, nếu đang trong kỳ học, số giờ làm việc bán thời gian trong tuần của học sinh, sinh viên gần bằng một nửa của người lao động bình thường. Dự thảo chỉ đưa ra giới hạn về giờ làm việc theo tuần. Nếu áp dụng quy định làm việc 5 ngày mỗi tuần, trung bình các em được làm 4 tiếng mỗi ngày.
3. Ý kiến của học sinh, sinh viên làm thêm
Đối với nhiều bạn học sinh, sinh viên việc làm thêm không ảnh hưởng tới việc học vì nếu có đi làm thêm thì các em đã có sự sắp xếp từ trước. Công việc làm thêm này cũng hỗ trợ phần các em trong chi phí sinh hoạt thường ngày như tiền phòng trọ hay tiền ăn. Hơn nữa, việc đi làm thêm khi đang là sinh viên cũng giúp các em có thêm kinh nghiệm và tiếp xúc được với nhiều người.
Hơn nữa, những em này đều là những công dân đã 18 tuổi trở lên, có quyền hợp pháp để đi làm. Việc quản lý giờ làm thêm như vậy là không hợp lý. Đây là nhu cầu chính đáng của mỗi người. Hạn chế giờ làm thêm như vậy ảnh hưởng đến chi phí sinh hoạt của chính bản thân các em.
Ngoài ra, đề xuất này mong muốn sẽ giúp học sinh, sinh viên tập trung cho việc học nhưng ai dám chắc với những khoảng thời gian bị khống chế đó thì các em có dành cho việc học hay không hay sẽ chơi game hoặc tham gia các trò vô bổ khác.
Như vậy, việc được làm thêm của học sinh, sinh viên là chính đáng, đây là quyền của các em. Tuy nhiên, cần có thêm quy định thời gian làm thêm phải đáp ứng được yêu cầu để phát triển thể lực và đó cũng là quá trình quản lý nhà nước về vấn đề việc làm của học sinh, sinh viên.
