Cơ sở trợ giúp xã hội là nơi để giúp đỡ những người có hoàn cảnh đặc biệt vượt qua khó khăn trong cuộc sống như giúp đỡ người cao tuổi, trẻ em khuyết tật thuộc diện chăm sóc, nuôi dưỡng tại cơ sở bảo trợ hoặc những người là nạn nhân của bạo lực gia đình,… Vậy cơ sở trợ giúp xã hội là gì và có các loại hình cơ sở trợ giúp xã hội nào?
1. Cơ sở trợ giúp xã hội là gì?
Theo Điều 2 Nghị định 103/2017/NĐ-CP, cơ sở trợ giúp xã hội bao gồm cơ sở trợ giúp xã hội công lập và cơ sở trợ giúp xã hội ngoài công lập, trong đó:
- Cơ sở trợ giúp xã hội công lập do cơ quan nhà nước thành lập, quản lý, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và bảo đảm kinh phí cho các nhiệm vụ của cơ sở trợ giúp xã hội.
- Cơ sở trợ giúp xã hội ngoài công lập do các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và bảo đảm kinh phí cho các nhiệm vụ của cơ sở trợ giúp xã hội.
2. Các loại hình cơ sở trợ giúp xã hội
Cơ sở trợ giúp xã hội được thành lập với sứ mệnh giúp đỡ những người có hoàn cảnh đặc biệt vượt qua những trở ngại, khó khăn trong cuộc sống. Dựa vào nhóm đối tượng được cơ sở trợ giúp xã hội giúp đỡ mà có các loại hình trợ giúp xã hội như sau: (Điều 5 Nghị định 103/2017/NĐ-CP)
- Cơ sở bảo trợ xã hội chăm sóc người cao tuổi.
- Cơ sở bảo trợ xã hội chăm sóc trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt.
- Cơ sở bảo trợ xã hội chăm sóc người khuyết tật.
- Cơ sở bảo trợ xã hội chăm sóc và phục hồi chức năng cho người tâm thần, người rối nhiễu tâm trí.
- Cơ sở bảo trợ xã hội tổng hợp thực hiện việc chăm sóc nhiều đối tượng bảo trợ xã hội hoặc đối tượng cần trợ giúp xã hội.
- Trung tâm công tác xã hội thực hiện việc tư vấn, chăm sóc khẩn cấp hoặc hỗ trợ những điều kiện cần thiết khác cho đối tượng cần trợ giúp xã hội.
- Cơ sở trợ giúp xã hội khác theo quy định của pháp luật.
3. Nhiệm vụ và quyền hạn của cơ sở trợ giúp xã hội
Với mục đích mang lại giá trị tốt đẹp cho cộng đồng, xây dựng một xã hội tốt hơn, cơ sở trợ giúp xã hội mang trong mình những nhiệm vụ sau đây (Điều 7 Nghị định 103/2017/NĐ-CP):
- Cung cấp các dịch vụ khẩn cấp như tiếp nhận đối tượng cần sự bảo vệ khẩn cấp; đánh giá các nhu cầu của đối tượng; sàng lọc và phân loại đối tượng. Trường hợp cần thiết thì chuyển gửi đối tượng tới các cơ sở y tế, giáo dục, cơ quan công an, tư pháp hoặc các cơ quan, tổ chức phù hợp khác; bảo đảm sự an toàn và đáp ứng các nhu cầu khẩn cấp của đối tượng như: Nơi cư trú tạm thời, thức ăn, quần áo và đi lại.
- Tham vấn, trị liệu rối nhiễu tâm trí, khủng hoảng tâm lý và phục hồi thể chất cho đối tượng.
- Tư vấn và trợ giúp đối tượng thụ hưởng các chính sách trợ giúp xã hội; phối hợp với các cơ quan, tổ chức phù hợp khác để bảo vệ, trợ giúp đối tượng; tìm kiếm, sắp xếp các hình thức chăm sóc.
- Xây dựng kế hoạch can thiệp và trợ giúp đối tượng; giám sát và rà soát lại các hoạt động can thiệp, trợ giúp và điều chỉnh kế hoạch.
- Tiếp nhận, quản lý, chăm sóc, nuôi dưỡng các đối tượng bảo trợ xã hội thuộc diện đặc biệt khó khăn, không tự lo được cuộc sống và không có điều kiện sinh sống tại gia đình, cộng đồng.
- Cung cấp dịch vụ điều trị y tế ban đầu.
- Tổ chức hoạt động phục hồi chức năng, trợ giúp các đối tượng trong các hoạt động tự quản, văn hóa, thể thao, các hoạt động khác phù hợp với lứa tuổi và sức khỏe của từng nhóm đối tượng lao động sản xuất theo quy định của pháp luật.
- Chủ trì, phối hợp với các đơn vị, tổ chức để dạy văn hóa, dạy nghề, giáo dục hướng nghiệp nhằm giúp đối tượng phát triển về thể chất, trí tuệ, nhân cách và hòa nhập cộng đồng.
- Cung cấp các dịch vụ về giáo dục xã hội và nâng cao năng lực như Cung cấp các dịch vụ về giáo dục xã hội để giúp đối tượng phát triển khả năng tự giải quyết các vấn đề, bao gồm cả giáo dục kỹ năng làm cha mẹ cho những đối tượng có nhu cầu; đào tạo kỹ năng sống cho trẻ em và người chưa thành niên; hợp tác với các cơ sở đào tạo tổ chức đào tạo, tập huấn về công tác xã hội cho đội ngũ nhân viên, cộng tác viên công tác xã hội hoặc làm việc tại các cơ sở cung cấp dịch vụ công tác xã hội; tổ chức các khóa tập huấn, hội thảo cung cấp kiến thức, kỹ năng cho các nhóm đối tượng có nhu cầu.
- Quản lý đối tượng được cung cấp dịch vụ công tác xã hội.
- Thực hiện các biện pháp phòng ngừa đối tượng rơi vào hoàn cảnh khó khăn và bị xâm hại, bạo lực, ngược đãi.
- Phát triển cộng đồng: liên hệ với người dân, chính quyền các cấp trong việc xác định các vấn đề của cộng đồng để xây dựng chương trình, kế hoạch trợ giúp cộng đồng; đề xuất chính sách với các cơ quan có thẩm quyền; xây dựng mạng lưới nhân viên, tình nguyện viên công tác xã hội.
- Tổ chức các hoạt động truyền thông, nâng cao nhận thức.
- Chủ trì, phối hợp với chính quyền địa phương đưa đối tượng đủ điều kiện hoặc tự nguyện xin ra khỏi cơ sở trở về với gia đình, tái hòa nhập cộng đồng; hỗ trợ, tạo điều kiện cho đối tượng ổn định cuộc sống.
- Quản lý tài chính, tài sản, công chức, viên chức và người lao động theo quy định của pháp luật.
- Tổ chức vận động và tiếp nhận sự hỗ trợ tài chính, hiện vật của cơ quan, tổ chức, cá nhân ở trong nước và nước ngoài để thực hiện các hoạt động của cơ sở.
- Thực hiện các hoạt động cung cấp dịch vụ theo yêu cầu và các nhiệm vụ khác do cấp có thẩm quyền quyết định.
Bên cạnh nhiệm vụ cần thực hiện thì cơ sở trợ giúp xã hội còn có các quyền sau đây: (Điều 8 Nghị định 107/2013/NĐ-CP)
- Tổ chức các hoạt động cung cấp dịch vụ trợ giúp xã hội cho người có nhu cầu theo quy định.
- Từ chối yêu cầu cung cấp dịch vụ trợ giúp xã hội cho đối tượng nếu không phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của cơ sở, trừ trường hợp có quyết định của cơ quan hoặc người có thẩm quyền.
- Lựa chọn các biện pháp nghiệp vụ trợ giúp xã hội để trợ giúp đối tượng theo quy định của pháp luật.
- Các quyền khác theo quy định của pháp luật.
Như vậy cơ sở trợ giúp xã hội là cơ sở do cơ quan nhà nước hoặc cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước đầu tư xây dựng nhằm thực hiện nhiệm vụ xã hội, giúp đỡ những người có hoàn cảnh đặc biệt. Loại hình của cơ sở trợ giúp xã hội cùng được phân chia theo đối tượng mà cơ sở trợ giúp xã hội bảo trợ theo quy định pháp luật.
