Hiện nay, một số video được đăng tải trên các trang mạng xã hội cho thấy rằng nhiều người khi bị cảnh sát giao thông (CSGT) yêu cầu dừng phương tiện và kiểm tra giấy tờ do lỗi vi phạm giao thông đường bộ thì đòi phía lực lượng chức năng phải chứng minh được lỗi vi phạm của họ bằng hình ảnh hay video.
Vấn đề này hiện nay vẫn còn đang gây tranh cãi vì để chứng minh được bằng hình ảnh của người sử dụng phương tiện vi phạm thì phải cần đến các thiết bị kỹ thuật ghi hình. Vậy, làm sao để có thể biết được hành vi của mình có vi phạm luật giao thông hay không và yêu cầu được chứng minh bằng hình ảnh có đúng luật?
Nghĩa vụ chứng minh lỗi phạt vi phạm của CSGT
Cụ thể, điểm d khoản 1 Điều 3 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012 quy định CSGT chỉ xử phạt vi phạm hành chính khi có hành vi vi phạm hành chính do pháp luật quy định. Việc xử phạt phải được thực hiện như sau:
(1) Một hành vi vi phạm hành chính chỉ bị xử phạt một lần.
(2) Nhiều người cùng thực hiện một hành vi vi phạm hành chính thì mỗi người vi phạm đều bị xử phạt về hành vi vi phạm hành chính đó.
(3) Một người thực hiện nhiều hành vi vi phạm hành chính hoặc vi phạm hành chính nhiều lần thì bị xử phạt về từng hành vi vi phạm, trừ trường hợp hành vi vi phạm hành chính nhiều lần được Chính phủ quy định là tình tiết tăng nặng.
Như vậy, căn cứ quy định trên thì CSGT chỉ xử phạt người vi phạm giao thông theo 03 nguyên tắc trên.
CSGT kiểm soát người tham gia giao thông qua hình ảnh, thiết bị kỹ thuật. Đây cũng là căn cứ chứng minh lỗi của người vi phạm. Theo đó, tại khoản 3 Điều 19 Thông tư 65/2020/TT-BCA (sửa đổi bởi Thông tư 15/2022/TT-BCA) về việc kiểm soát thông qua phương tiện, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ, nếu phát hiện, thu thập được thông tin, hình ảnh về hành vi vi phạm pháp luật của người, phương tiện tham gia giao thông đường bộ, người có thẩm quyền xử phạt thực hiện:
- Tổ chức lực lượng dừng phương tiện giao thông để kiểm soát, xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật. Trường hợp người vi phạm đề nghị được xem thông tin, hình ảnh, kết quả thu thập được về hành vi vi phạm thì cho xem nếu đã có thông tin, hình ảnh, kết quả tại đó; nếu chưa có thì hướng dẫn người vi phạm xem thông tin, hình ảnh, kết quả khi đến xử lý vi phạm tại trụ sở đơn vị.
- Trường hợp không dừng được phương tiện giao thông vi phạm để kiểm soát, xử lý vi phạm hành chính thì thực hiện theo quy định tại Điều 19a Thông tư 65/2020/TT-BCA.
Theo quy định trên thì để chứng minh lỗi người vi phạm giao thông thì CSGT cần phải căn cứ vào hình ảnh, video từ thiết bị kỹ thuật như máy bắn tốc độ, camera,... Ghi lại hành vi vi phạm của người tham gia giao thông. Từ đó xử phạt người vi phạm theo các nguyên tắc xử phạt hành chính.
Căn cứ các quy định trên nếu người được yêu cầu dừng xe và xuất trình giấy tờ muốn xem lỗi vi phạm của mình thông qua hình ảnh, hay camera có thể yêu cầu CSGT chứng minh. Việc chứng mình này sẽ được thực hiện thông qua các dữ liệu ghi hình trực tiếp tại chỗ hoặc để dễ nhận biết hơn thì lực lượng chức năng sẽ mời đến cơ quan làm việc để dễ dàng chứng minh.
Những lỗi vi phạm giao thông xử phạt tại chỗ
Theo Điều 56 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012 quy định xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản được áp dụng trong trường hợp xử phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền đến 250.000 đồng đối với cá nhân, 500.000 đồng đối với tổ chức và người có thẩm quyền xử phạt phải ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính tại chỗ.
Do đó, các trường hợp vi phạm hành chính được phát hiện nhờ sử dụng phương tiện, thiết bị kỹ thuật, nghiệp vụ thì phải lập biên bản.
Các lỗi xử phạt tại chỗ mà không cần phải lập biên bản hay chứng minh bằng hình ảnh được quy định theo khoản 1 Điều 6 Nghị định 100/2019/NĐ-CP bao gồm các hành vi bị phạt tiền từ 100.000 đồng đến 200.000 đồng như sau:
- Không chấp hành hiệu lệnh, chỉ dẫn của biển báo hiệu, vạch kẻ đường, trừ các hành vi vi phạm quy định.
- Không có báo hiệu xin vượt trước khi vượt.
- Không giữ khoảng cách an toàn để xảy ra va chạm với xe chạy liền trước hoặc không giữ khoảng cách theo quy định của biển báo hiệu “Cự ly tối thiểu giữa hai xe”.
- Chuyển hướng không nhường quyền đi trước cho: Người đi bộ, xe lăn của người khuyết tật qua đường tại nơi có vạch kẻ đường dành cho người đi bộ; xe thô sơ đang đi trên phần đường dành cho xe thô sơ.
- Chuyển hướng không nhường đường cho: Các xe đi ngược chiều; người đi bộ, xe lăn của người khuyết tật đang qua đường tại nơi không có vạch kẻ đường cho người đi bộ.
- Lùi xe mô tô ba bánh không quan sát hoặc không có tín hiệu báo trước.
- Chở người ngồi trên xe sử dụng ô (dù).
- Không tuân thủ các quy định về nhường đường tại nơi đường giao nhau, trừ các hành vi vi phạm quy định tại điểm b, điểm e khoản 2 Điều 6 Nghị định 100/2019/NĐ-CP.
- Chuyển làn đường không đúng nơi được phép hoặc không có tín hiệu báo trước.
- Điều khiển xe chạy dàn hàng ngang từ 03 xe trở lên.
- Không sử dụng đèn chiếu sáng trong thời gian từ 19 giờ ngày hôm trước đến 05 giờ ngày hôm sau hoặc khi sương mù, thời tiết xấu hạn chế tầm nhìn.
- Tránh xe không đúng quy định; sử dụng đèn chiếu xa khi tránh xe đi ngược chiều; không nhường đường cho xe đi ngược chiều theo quy định tại nơi đường hẹp, đường dốc, nơi có chướng ngại vật.
- Bấm còi trong thời gian từ 22 giờ ngày hôm trước đến 05 giờ ngày hôm sau, sử dụng đèn chiếu xa trong đô thị, khu đông dân cư, trừ các xe ưu tiên đang đi làm nhiệm vụ theo quy định.
- Xe được quyền ưu tiên lắp đặt, sử dụng thiết bị phát tín hiệu ưu tiên không đúng quy định hoặc sử dụng thiết bị phát tín hiệu ưu tiên mà không có Giấy phép của cơ quan có thẩm quyền cấp hoặc có Giấy phép của cơ quan có thẩm quyền cấp nhưng không còn giá trị sử dụng theo quy định.
- Quay đầu xe tại nơi không được quay đầu xe, trừ hành vi vi phạm quy định tại điểm d khoản 4 Điều 6 Nghị định 100/2019/NĐ-CP.
- Điều khiển xe chạy dưới tốc độ tối thiểu trên những đoạn đường bộ có quy định tốc độ tối thiểu cho phép.
Như vậy, người vi phạm giao thông hoàn toàn có thể yêu cầu CSGT chứng minh lỗi vi phạm của mình bằng hình ảnh, video thông qua các thiết bị kỹ thuật. Tuy nhiên, tùy thuộc vào hành vi và mức độ vi phạm thì CSGT sẽ không cần lập biên bản mà chỉ chứng minh bằng lời nói và yêu cầu xử phạt.
