Căn cứ Khoản 2 Điều 20 Hiến pháp 2013 quy định như sau:
“Điều 20.
[...]2. Không ai bị bắt nếu không có quyết định của Tòa án nhân dân, quyết định hoặc phê chuẩn của Viện kiểm sát nhân dân, trừ trường hợp phạm tội quả tang. Việc bắt, giam, giữ người do luật định.[...]”
Theo đó, nếu muốn bắt giữ công dân phải có quyết định của Tòa án nhân dân, quyết định hoặc phê chuẩn của Viên kiểm sát nhân dân trừ trường hợp bắt quả tang ngay thời điểm gây ra hành vi. Vì vậy việc bắt giữ vì có đơn tố cáo là hoàn toàn vi phạm pháp luật, xâm phạm đến thân thể, danh dự, nhân phẩm.
Khoản 2 Điều 113 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 cũng quy định rằng:
“Điều 113. Bắt bị can, bị cáo để tạm giam
[...]2. Lệnh bắt, quyết định phê chuẩn lệnh, quyết định bắt phải ghi rõ họ tên, địa chỉ của người bị bắt; lý do bắt và các nội dung quy định tại khoản 2 Điều 132 của Bộ luật này.
Người thi hành lệnh, quyết định phải đọc lệnh, quyết định; giải thích lệnh, quyết định, quyền và nghĩa vụ của người bị bắt và phải lập biên bản về việc bắt; giao lệnh, quyết định cho người bị bắt.
Khi tiến hành bắt người tại nơi người đó cư trú phải có đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn và người khác chứng kiến. Khi tiến hành bắt người tại nơi người đó làm việc, học tập phải có đại diện cơ quan, tổ chức nơi người đó làm việc, học tập chứng kiến. Khi tiến hành bắt người tại nơi khác phải có sự chứng kiến của đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn nơi tiến hành bắt người.[...]”
Theo đó, khi bắt giữ thì người thi hành lệnh phải đọc quyết định, giải thích quyết định, quyền và nghĩa vụ của người bị bắt và phải lập biên bản về việc này. Ngoài ra, khi bắt giữ cũng phải có sự chứng kiến của đại diện chính quyền xã, phường thị, trấn nơi tiến hành bắt người.
Do đó nếu không có quyết định thì công an không được tùy ý bắt giữ người. Trường hợp này người thực hiện hành vi bắt giữ sẽ chịu xử phạt theo quy định pháp luật căn cứ Điểm b Khoản 1 Điều 377 Bộ luật Hình sự 2015 được sửa đổi 2017:
“Điều 377. Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn giam, giữ người trái pháp luật
1. Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
[...]d) Thực hiện việc bắt, giữ, giam người không có lệnh, quyết định theo quy định của luật hoặc tuy có lệnh, quyết định nhưng chưa có hiệu lực thi hành;[...]”
Từ quy định trên, có thể thấy người bắt giữ không có lệnh, quyết định theo quy định thì sẽ bị phạt từ 6 tháng đến 3 năm tù.
