Người mang những phẩm chất tốt đẹp đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng một xã hội văn minh, hiện đại. Tuy nhiên, khi nhìn sâu hơn vào bản thân, mỗi người đều có những khía cạnh chưa hoàn thiện. Nếu cố tình bới lông tìm vết thì sự không hoàn hảo là điều không thể tránh khỏi và thường được nhắc đến thông qua câu thành ngữ "Bói ra ma quét nhà ra rác".
1. Bói ra ma quét nhà ra rác là gì?
Về nghĩa đen, câu thành ngữ “Bói ra ma quét nhà ra rác” là một tương phản tinh tế giữa hai hành động phổ biến trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Khi đi xem bói, chúng ta thường gặp phải những thầy bói sẵn lòng 'phán chuyện ma quỷ', dự đoán những điềm báo không may mắn và chỉ ra những nguy cơ tiềm ẩn. Trái lại, khi quét nhà, chúng ta đang làm công việc dọn dẹp, loại bỏ những vật dụng không cần thiết và giữ cho không gian sống sạch sẽ, gọn gàng.
Từ nghĩa đen nêu trên, ta có thể suy ra nghĩa bóng của câu thành ngữ này chính là để ám chỉ hành động nói xấu người khác có chủ đích, cũng như đã có ý định nói xấu thì con người đều có thể tự thêu dệt lên những câu chuyện chẳng có thật. Vì vậy đây cũng là việc làm không chính đáng, chưa bao giờ được ủng hộ. Ngoài ra câu thành ngữ này cũng mang hàm nghĩa chỉ trích những người ham mê xem bói hay tin vào những điều thần bí, siêu nhiên. Những người đó thường chỉ chú ý những điều phi thực tế mà không có căn cứ gì.
2. Ý nghĩa của câu thành ngữ Bói ra ma quét nhà ra rác
Từ câu thành ngữ trên, ta có thể thấy rằng việc nói xấu người khác không chỉ là hành động thiếu tôn trọng và không chính đáng, mà còn có thể dẫn đến việc tạo ra những câu chuyện không có thật, gieo rắc rối và mất lòng tin trong các mối quan hệ. Mỗi người đều có những ưu điểm và nhược điểm, và việc tìm kiếm lỗi lầm của người khác không giúp chúng ta phát triển mà chỉ làm tăng thêm sự căng thẳng và gây ra những mối hiểu lầm không đáng có.
Thay vào đó, chúng ta nên tập trung vào việc tự kiểm điểm bản thân, nhận ra và cải thiện những điểm yếu của chính mình. Thực hiện việc 'quét rác' trong tâm hồn của mình sẽ giúp chúng ta trở nên mạnh mẽ hơn, hướng tới sự hoàn thiện cá nhân một cách tích cực.
Vậy nên, câu tục ngữ này là một lời nhắc nhở quan trọng cho chúng ta rằng thời gian và năng lượng của chúng ta cần được sử dụng một cách có ý nghĩa và xây dựng, thay vì lãng phí vào những hành động tiêu cực như nói xấu và soi mói người khác."
3. Nói xấu người khác bị xử lý như thế nào?
Tùy vào mức độ vi phạm mà hành vi nói xấu người khác có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, cụ thể:
Xử phạt vi phạm hành chính
Theo khoản 3 Điều 7 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, người có những hành vi sau sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính từ 02-03 triệu đồng:
- Có hành vi khiêu khích, trêu ghẹo, xúc phạm, lăng mạ, bôi nhọ danh dự, nhân phẩm của người khác, trừ trường hợp bôi nhọ danh dự, nhân phẩm người thi hành công vụ, người trong gia đình.
- Tổ chức, thuê, xúi giục, lôi kéo, dụ dỗ, kích động người khác cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe người khác hoặc xâm phạm danh dự, nhân phẩm của người khác nhưng không bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Vậy, đối với những hành vi nói xấu người khác thì người vi phạm có thể bị phạt tiền từ 02 triệu cho đến 03 triệu đồng tùy vào mức độ vi phạm.
Truy cứu trách nhiệm hình sự
Nếu người có hành vi nói xấu người khác nằm trong trường hợp phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự, thì có thể sẽ bị xử lý về tội vu khống quy định tại Điều 156 Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi năm 2017) như sau:
- Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm:
+ Bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác;
+ Bịa đặt người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền.
- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm:
+ Có tổ chức;
+ Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
+ Đối với 02 người trở lên;
+ Đối với ông, bà, cha, mẹ, người dạy dỗ, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh cho mình;
+ Đối với người đang thi hành công vụ;
+ Sử dụng mạng máy tính hoặc mạng viễn thông, phương tiện điện tử để phạm tội;
+ Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%
+ Vu khống người khác phạm tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng.
- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:
+ Vì động cơ đê hèn;
+ Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên
+ Làm nạn nhân tự sát.
Như vậy, câu thành ngữ “Bói ra ma quét nhà ra rác” muốn nhắn nhủ đến mọi người rằng thay vì lãng phí thời gian của mình cho việc soi mói cuộc sống đời tư của người khác thì hãy tập trung vào bản thân.
Còn đối với người có hành vi nói xấu người khác, người đó có thể bị xử lý về tội vu khống với khung hình phạt cao nhất lên đến 07 năm tù. Ngoài ra, người phạm tội vu khống còn có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 50 triệu đồng và bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
