Mượn xe ô tô mang Tên của công ty đi cầm cố

Chào bạn!

Luật sư Đặng Văn Cường, Văn phòng luật sư Chính Pháp, Đoàn luật sư Hà Nội trả lời bạn như sau:

1. Theo quy định tại Điều 103 Bộ luật hình sự thì cơ quan công an có trách nhiệm tiếp nhận, xử lý các thông tin, tin báo về tội phạm, thời hạn xử lý thông tin không quá 2 tháng. Nếu trong quá trình xác minh nguồn tin về tội phạm mà có căn cứ xác định hành vi của người bị tố cáo có dấu hiệu tội phạm thì sẽ khởi tố vụ án, khởi tố bị can và tiến hành điều tra vụ án hình sự theo quy định. Nếu qua xác minh mà xác định vụ việc chỉ là quan hệ dân sự hoặc chưa đủ các yếu tố cấu thành tội phạm thì cơ quan công an sẽ quyết định không khởi tố vụ án hình sự. Vì vậy, chủ sở hữu chiếc xe đó có quyền làm đơn tố cáo hành vi của bạn bạn tới cơ quan công an để được xem xét giải quyết theo quy định pháp luật.

2. Theo quy định tại Điều 140 Bộ luật hình sự thì nếu một người thông qua một giao dịch dân sự hợp pháp (mượn, thuê... tài sản), sau đó gian dối hoặc bỏ trốn nhằm chiếm đoạt tài sản hoặc sử dụng tài sản vào mục đích bất hợp pháp dẫn đến mất khả năng trả lại tài sản thì bị xử lý về tội danh này: Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.

Theo quy định của bộ luật dân sự thì hợp đồng mượn tài sản là việc chuyển giao quyền quản lý, sử dụng tài sản trong thời hạn do hai bên thỏa thuận. Nếu đến thời hạn trả lại tài sản mà bên mượn tài sản không trả lại đúng hạn thì bên cho mượn có quyền khởi kiện tới tòa án để đòi lại tài sản đó theo thủ tục tố  tụng dân sự. Đồng thời, chủ sở hữu tài sản có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại. Tuy nhiên việc khởi kiện theo thủ tục tố tụng dân sự ở nước ta hiện tại rất khó khăn, phức tạp.... vì vậy, khi cho người khác mượn tài sản cần cân nhắc khả năng họ có trả lại tài sản đúng hẹn hay không...

Nếu cơ quan công an có chứng cứ chứng minh là người mượn tài sản có ý định chiếm đoạt tài sản đó (thường gắn với hành vi gian dối, bỏ trốn), việc vay, mượn tài sản chỉ là cái cớ để chiếm đoạt (không có ý định trả lại tài sản) thì có thể xử lý người chiếm đoạt đó về hành vi lừa đảo theo quy định tại Điều 139 Bộ luật hình sự (nếu ý định chiếm đoạt tài sản có trước khi nhận được tài sản của người bị hại) hoặc xử lý về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo quy định tại Điều 140 BLHS (nếu ý định chiếm đoạt tài sản có sau khi đa nhận được tài sản của người bị hại). Thực tiễn cho thấy, việc chứng minh mục đích chiếm đoạt không đơn giản (trừ trường hợp người phạm tội tự nhận tội). Ý định chiếm đoạt tài sản thường thể hiện thông qua hành động bỏ trốn, tẩu thoát, cắt đứt liên lạc với người bị hại....

Theo quy định pháp luật thì nếu người vay tài sản, mượn tài sản có nơi cư trú cụ thể (không bỏ trốn) thì người chủ sở hữu tài sản (người cho vay, cho mượn)  có thể khởi kiện tới tòa án nơi người đang nợ tài sản đó cư trú. Nếu người vay, mượn tài sản không còn nơi cư trú cụ thể, kèm theo đó là thay đổi nơi cư trú nhằm trốn tránh nghĩa vụ trả lại tài sản thì hành vi đó vi phạm pháp luật hình sự, bị xử lý về tội lừa đảo hoặc lạm dụng. Trong trường hợp trốn tránh, thay đổi nơi cư trú như vậy thì chủ sở hữu tài sản không thể khởi kiện được vụ án dân sự và có dấu hiệu tội phạm.

Ngoài ra, điều 140 BLHS cũng quy định là mượn tài sản sau đó sử dụng vào mục đích bất hợp pháp dẫn đến mất khả năng trả lại tài sản là phạm vào tội này. Tuy nhiên, cầm cố tài sản là một giao dịch dân sự được pháp luật cho phép nên việc mượn tài sản rồi mang đi cầm cố không cấu thành tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Nếu cầm cố tài sản của người khác mà không được người đó cho phép sau đó bỏ trốn nhằm trốn tránh nghĩa vụ trả lại tài sản thì mới bị xử lý về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Pháp luật quy định bên cầm cố tài sản phải là chủ sở hữu hoặc người khác được chủ sở hữu ủy quyền. Nếu người không phải là chủ sở hữu tài sản, không được chủ sở hữu tài sản cho phép mà mang tài sản đó đi cầm cố thì giao dịch cầm cố tài sản đó vô hiệu.

Vì vậy, nếu chủ xe báo công an mà bạn của bạn không bỏ trốn nhằm chiếm đoạt tài sản thì chưa có căn cứ để xử lý hình sự về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Cũng cần lưu ý là với tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản thì bỏ trốn chỉ là một dấu hiệu, đi kèm với hành vi bỏ trốn thì cơ quan công an phải chứng minh được mục đích chiếm đoạt "bỏ trốn nhằm chiếm đoạt tài sản" thì mới có thể khởi tố về tội danh này.