Hiện tại người khuyết tật được quyền sao chép, biểu diễn, truyền đạt tác phẩm mà không bị xem là xâm phạm quyền tác giả. Vậy hình thức sao chép, biểu diễn, truyền đạt tác phẩm là gì? Các tổ chức cung cấp dịch vụ cho người khuyết tật trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo và tiếp cận thông tin hiện nay gồm những tổ chức nào?
1. Hình thức sao chép, biểu diễn, truyền đạt tác phẩm như thế nào?
Tại Điều 25a Luật Sở hữu trí tuệ 2005 được bổ sung bởi Khoản 7 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 quy định như sau:
Người khuyết tật, người nuôi dưỡng, chăm sóc cho người khuyết tật được quyền sao chép, biểu diễn, truyền đạt tác phẩm dưới định dạng bản sao dễ tiếp cận của tác phẩm khi có quyền tiếp cận hợp pháp với bản gốc hoặc bản sao tác phẩm. Bản sao dưới định dạng dễ tiếp cận là bản sao của tác phẩm được thể hiện bằng một phương thức hay định dạng khác dành cho người khuyết tật; chỉ được sử dụng cho mục đích cá nhân của người khuyết tật và có thể có những điều chỉnh kỹ thuật phù hợp, cần thiết để người khuyết tật có thể tiếp cận tác phẩm.
Tại Khoản 2 Điều 30 Nghị định 17/2023/NĐ-CP có hướng dẫn: Bản sao dưới định dạng dễ tiếp cận quy định tại Điều 25a của Luật Sở hữu trí tuệ là bản sao tác phẩm được thể hiện bằng chữ nổi, ghi âm, chuyển đổi kỹ thuật số, hình ảnh thành lời nói, ngôn ngữ ký hiệu đi kèm hoặc bằng định dạng hay phương thức khác bảo đảm người khuyết tật tiếp cận tác phẩm thuận lợi.
2. Tổ chức cung cấp dịch vụ cho người khuyết tật trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo và tiếp cận thông tin
Tại Khoản 3 Điều 17 Nghị định 17/2023/NĐ-CP quy định các tổ chức cung cấp dịch vụ cho người khuyết tật trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo và tiếp cận thông tin là tổ chức phi lợi nhuận, cơ quan nhà nước có hoạt động hoặc chức năng, nhiệm vụ cung cấp dịch vụ cho người khuyết tật trong các lĩnh vực giáo dục, đào tạo, tiếp cận thông tin và đọc thích nghi theo phương pháp và cách thức phù hợp, bao gồm:
- Quỹ trợ giúp người khuyết tật quy định tại Luật Người khuyết tật 2010.
- Trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập quy định tại Luật Người khuyết tật 2010.
- Cơ sở chăm sóc người khuyết tật bao gồm cơ sở dịch vụ hỗ trợ người khuyết tật, trung tâm hỗ trợ người khuyết tật sống độc lập và cơ sở chăm sóc người khuyết tật khác quy định tại Luật Người khuyết tật 2010.
- Tổ chức của người khuyết tật, tổ chức vì người khuyết tật quy định tại Luật Người khuyết tật 2010.
- Trường dành cho người khuyết tật quy định tại Luật Giáo dục 2019.
- Thư viện có phục vụ người khuyết tật quy định tại Luật Thư viện 2019.
- Các tổ chức khác đáp ứng điều kiện nêu trên và được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp thuận.
=> Theo đó, những tổ chức được liệt kê như trên được cung cấp dịch vụ cho người khuyết tật trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo và tiếp cận thông tin.
3. Nghĩa vụ của các tổ chức cung cấp dịch vụ cho người khuyết tật trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo và tiếp cận thông tin
Theo Khoản 5 Điều 17 Nghị định 17/2023/NĐ-CP quy định các tổ chức cung cấp dịch vụ cho người khuyết tật trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo và tiếp cận thông tin phải phải thực hiện các nghĩa vụ sau:
- Bảo đảm bản sao dưới định dạng dễ tiếp cận của tổ chức đáp ứng điều kiện quy định tại khoản 1 Điều 25a của Luật Sở hữu trí tuệ;
- Thông báo cho cơ quan chuyên môn quản lý nhà nước về quyền tác giả, quyền liên quan của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch danh mục bản sao tác phẩm dưới định dạng dễ tiếp cận của tổ chức và công khai danh mục này trên trang thông tin điện tử của tổ chức nếu tổ chức có trang thông tin điện tử;
- Bảo đảm tôn trọng quyền riêng tư của người khuyết tật trên cơ sở bình đẳng với những người khác;
- Báo cáo hằng năm cho cơ quan chuyên môn quản lý nhà nước về quyền tác giả, quyền liên quan của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc thực hiện các hoạt động theo quy định tại Điều 25a của Luật Sở hữu trí tuệ; chịu sự thanh tra, kiểm tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Như vậy, từ 01/01/2023, các tổ chức cung cấp dịch vụ cho người khuyết tật trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo và tiếp cận thông tin trong phạm vi nêu trên có quyền sao chép, phân phối, biểu diễn, truyền đạt tác phẩm dưới định dạng bản sao dễ tiếp cận của tác phẩm khi có quyền tiếp cận hợp pháp bản gốc hoặc bản sao tác phẩm và hoạt động không vì mục đích lợi nhuận mà không bị xem là xâm phạm quyền tác giả.
