Chào bạn, cảm ơn bạn đã đặt câu hỏi cho chúng tôi
Dựa trên những thông tin sơ bộ mag bạn cung cấp, tôi xin có một số góp ý trao đổi như sau
Ta xét thấy có vấn đề của bạn ở đây. Thứ nhất, hành vi của bạn là phòng vệ chính đáng hay vượt quá phòng vệ chính đáng. Thứ hai, vụ việc này bạn và gia đình cần giải quyết thế nào để có thể có được kết quả tốt nhất.
Theo Bộ luật hình sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009)
Điều 15. Phòng vệ chính đáng
-
Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của mình hoặc của người khác, mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên.
Phòng vệ chính đáng không phải là tội phạm.
-
Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả rõ ràng quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm phạm.
Người có hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải chịu trách nhiệm hình sự.
Theo Nghị quyết 02/1986/NQ-HĐTP, mục II- Phòng vệ chính đáng đã nêu:
[…] Việc xem xét những trường hợp phòng vệ chính đáng thường khó khăn, cho nên, Tòa án nhân dân tối cao đã tổng kết thực tiễn xét xử và có Chỉ thị số 07 ngày 22-12-1983 về việc xét xử các hành vi xâm phạm tính mạng hoặc sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc trong khi thi hành công vụ. Nội dung Chỉ thị nói trên phù hợp với Điều 13 của Bộ luật hình sự. Hành vi xâm phạm tính mạng hoặc sức khỏe của người khác được coi là phòng vệ chính đáng khi có đủ các điều kiện sau đây:
a) Hành vi xâm hại những lợi ích cần phải bảo vệ là hành vi phạm tội hoặc rõ ràng là có tính chất nguy hiểm cho xã hội.
b) Hành vi nguy hiểm cho xã hội đang gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại thực sự và ngay tức khắc cho những lợi ích cần phải bảo vệ.
c) Phòng vệ chính đáng không chỉ gạt bỏ sự đe dọa, đẩy lùi sự tấn công, mà còn có thể tích cực chống lại sự xâm hại, gây thiệt hại cho chính người xâm hại.
d) Hành vi phòng vệ phải tương xứng với hành vi xâm hại, tức là không có sự chênh lệch quá đáng giữa hành vi phòng vệ với tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi xâm hại.
Tương xứng không có nghĩa là thiệt hại do người phòng vệ gây ra cho người xâm hại phải ngang bằng hoặc nhỏ hơn thiệt hại do người xâm hại đe dọa gây ra hoặc đã gây ra cho người phòng vệ.
Để xem xét hành vi chống trả có tương xứng hay không, có rõ ràng là quá đáng hay không, thì phải xem xét toàn diện những tình tiết có liên quan đến hành vi xâm hại và hành vi phòng vệ như: khách thể cần bảo vệ (thí dụ: bảo vệ địa điểm thuộc bí mật quốc gia, bảo vệ tính mạng); mức độ thiệt hại do hành vi xâm hại có thể gây ra hoặc đã gây ra và do hành vi phòng vệ gây ra; vũ khí, phương tiện, phương pháp mà hai bên đã sử dụng; nhân thân của người xâm hại (nam, nữ; tuổi; người xâm hại là côn đồ, lưu manh…); cường độ của sự tấn công và của sự phòng vệ; hoàn cảnh và nơi xảy ra sự việc (nơi vắng người, nơi đông người, đêm khuya) v.v… Đồng thời cũng cần phải chú ý đến yếu tố tâm lý của người phải phòng vệ có khi không thể có điều kiện để bình tĩnh lựa chọn được chính xác phương pháp, phương tiện chống trả thích hợp, nhất là trong trường hợp họ bị tấn công bất ngờ.
Sau khi đã xem xét một cách đầy đủ, khách quan tất cả các mặt nói trên mà nhận thấy rõ ràng là trong hoàn cảnh sự việc xảy ra, người phòng vệ đã sử dụng những phương tiện, phương pháp rõ ràng quá đáng và gây thiệt hại rõ ràng quá mức (như: gây thương tích nặng, làm chết người) đối với người có hành vi xâm hại thì coi hành vi chống trả là không tương xứng và là vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng. Ngược lại, nếu hành vi chống trả là tương xứng thì đó là phòng vệ chính đáng.
Trong trường hợp này của bạn, nhóm người kia đã có những hành vi xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của bạn, của quán và của những người dân trong quán (bạn bị thương ở chân, nhiều đồ đạc trong quán bị đập vỡ, hỏng…), gây ra những thiệt hại nhất định. Tuy nhiên, mức độ thương tật bạn gây ra cho người xâm hại lại lớn hơn mức độ thương tật mà người đó gây ra cho bạn. Hơn nữa, vũ khí mà bạn sử dụng để phòng vệ lai có mức độ nguy hiểm cao hơn (dao) so với cũ khí mà người xâm hại đã sử dụng (gậy gộc, đá), nơi mà xảy ra tranh chấp lại là trong quán, có thể có nhiều người, do vậy việc bạn sử dụng dao để tự vệ có thể sẽ có lúc vô ý mà gây ra tai nạn cho người khác. Dựa theo những gì mà bạn cung cấp, khi bạn bị đuổi phải chạy vào trong quán, bạn đãtiện sử dụng sẵn con dao có trong quán để chống trả, do đó tôi có thể phán đoán sơ bộ là hành vi dùng dao này của bạn là việc lựa chọn phương tiện chống trả không thích hợp, rõ ràng quá mức, trong khi bạn hoàn toàn có thể sử dụng các phương tiện khác để chống trả (ví dụ như chổi, cây lau nhà…). Như vậy, trong trường hợp này, bạn đã vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng.
Theo BLHS năm 1999 (được sửa đổi, bổ sung năm 2009)
Điều 104. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác
-
Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tật từ 11% đến 30% hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến ba năm:
a) Dùng hung khí nguy hiểm hoặc dùng thủ đoạn gây nguy hại cho nhiều người;
b) Gây cố tật nhẹ cho nạn nhân;
c) Phạm tội nhiều lần đối với cùng một người hoặc đối với nhiều người;
d) Đối với trẻ em, phụ nữ đang có thai, người già yếu, ốm đau hoặc người khác không có khả năng tự vệ;
đ) Đối với ông, bà, cha, mẹ, người nuôi dưỡng, thầy giáo, cô giáo của mình;
e) Có tổ chức;
g) Trong thời gian đang bị tạm giữ, tạm giam hoặc đang bị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục;
h) Thuê gây thương tích hoặc gây thương tích thuê;
i) Có tính chất côn đồ hoặc tái phạm nguy hiểm;
k) Để cản trở người thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhâ
-
Phạm tội gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tật từ 31% đến 60% hoặc từ 11% đến 30%, nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm từ điểm a đến điểm k khoản 1 Điều này, thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm.
-
Phạm tội gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tật từ 61% trở lên hoặc dẫn đến chết người hoặc từ 31% đến 60%, nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm từ điểm a đến điểm k khoản 1 Điều này, thì bị phạt tù từ năm năm đến mười lăm năm.
-
Phạm tội dẫn đến chết nhiều người hoặc trong trường hợp đặc biệt nghiêm trọng khác, thì bị phạt tù từ mười năm đến hai mươi năm hoặc tù chung thân.
Điều 106. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
-
Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tật từ 31% trở lên hoặc dẫn đến chết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến một năm.
2. Phạm tội đối với nhiều người thì bị phạt tù từ một năm đến ba năm.
Vì bạn đã vượt quá hành vi phòng vệ chính đáng, do đó bạn cần phải xác định mức độ thương tật của đối phương để có thể có cách giải quyết rõ ràng hơn. Do bạn chỉ cung cấp đủ thông tin nên chúng tôi chưa xác định cụ thể là như thế nào. Bạn và gia đình nên tìm đến các bệnh viện để kiểm tra và xác định mức đọ thương tật và liên hệ với luật sư để được hỗ trợ tư vấn.
Trong trường hợp này, nếu chưa xác định được mức độ thương tật, bạn và gia đình vẫn có thể khởi kiện người kia để đòi bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật vì tội cố ý gây thương tích. Ngoài ra, theo quy định của điều 594 Bộ luật Dân sự 2015: “ Người gây thiệt hại trong trường hợp phòng vệ chính đáng không phải bồi thường cho người bị thiệt hại. Người gây thiệt hại do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải bồi thường cho người bị thiệt hại”. Người thiệt hại do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải bồi thường cho người bị thiệt hại với nguyên tắc thiệt hại bao nhiêu bồi thường bấy nhiêu.
