Khi nào được phép sử dụng tác phẩm mà không cần xin phép và trả tiền nhuận bút thù lao?

Khi nào được phép sử dụng tác phẩm mà không cần xin phép và trả tiền nhuận bút thù lao? - Ảnh minh họa

Trên tinh thần của pháp luật Việt Nam về sở hữu trí tuệ, quyền tác giả đối với tác phẩm cũng được coi là một loại tài sản thuộc sở hữu của tác giả đó. Do đó, khi có ai khác ngoài tác giả sử dụng tác phẩm vì mục đích riêng thì có nghĩa là người đó đang gây ảnh hưởng tới quyền sở hữu của người khác. Vì vây, khi sử dụng tác phẩm đã được công bố, các nhân tổ chức sẽ phải xin phép tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả ngoại trừ những trường hợp sau đây.

Điều kiện để được phép sử dụng tác phẩm mà không cần xin phép trả tiền nhuận bút

Để có thể sử dụng tác phẩm mà không cần phải xin phép, trả tiền thù lao thì người sử dụng còn phải thỏa mãn 2 điều kiện sau:

- Tác phẩm đã được công bố

- Tôn trọng tác giả và quyền tác giả, việc tác phẩm khi được sử dụng phải được ghi rõ nguồn gốc xuất xứ và thông tin tác giả.

Các trường hợp được phép sử dụng tác phẩm mà không cần xin phép và trả tiền nhuận bút thù lao

Căn cứ Khoản 6 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2009 có quy định 10 trường hợp sử dụng tác phẩm đã công bố mà không cần phải xin phép, trả tiền cho tác giả bao gồm:

- Tự sao chép một bản nhằm mục đích nghiên cứu khoa học, giảng dạy của cá nhân

- Trích dẫn hợp lý tác phẩm mà không làm sai ý tác giả để bình luận hoặc minh họa trong tác phẩm của mình

- Trích dẫn tác phẩm mà không làm sai ý tác giả để viết báo, dùng trong ấn phẩm định kỳ, trong chương trình phát thanh, truyền hình, phim tài liệu

- Trích dẫn tác phẩm để giảng dạy trong nhà trường mà không làm sai ý tác giả, không nhằm mục đích thương mại

- Sao chép tác phẩm để lưu trữ trong thư viện với mục đích nghiên cứu

- Biểu diễn tác phẩm sân khấu, loại hình biểu diễn nghệ thuật khác trong các buổi sinh hoạt văn hoá, tuyên truyền cổ động không thu tiền dưới bất kỳ hình thức nào

- Ghi âm, ghi hình trực tiếp buổi biểu diễn để đưa tin thời sự hoặc để giảng dạy

- Chụp ảnh, truyền hình tác phẩm tạo hình, kiến trúc, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng được trưng bày tại nơi công cộng nhằm giới thiệu hình ảnh của tác phẩm đó

- Chuyển tác phẩm sang chữ nổi hoặc ngôn ngữ khác cho người khiếm thị

- Nhập khẩu bản sao tác phẩm của người khác để sử dụng riêng

Những hành vi trên đều là những hành vi sử dụng tác phẩm đã công bố mà đều không vì mục đích thương mại mà vì mục đích phát triển văn hóa xã hội chung, góp phần nâng cao khả năng tiếp cận tri thức cho người dân. Đồng thời, những hành vi này cũng không gây tổn hại gì đến tác giả, tác phẩm và quyền tác giả với tác phẩm.

Ví dụ: Để làm giáo án tham dự kì thi giáo viên giỏi, thầy cô muốn tham khảo và sao chép một vài ý trong các bài giảng và giáo án của các giáo viên khác đã đoạt giải quốc gia. Trong trường hợp này, khi muốn sao chép bài giảng và giáo án thì thầy, cô không cần phải xin phép vì mục đích sao chép là nhằm mục đích giảng dạy. Đây thuộc trường hợp được sử dụng tác phẩm đã công bố mà không phải xin phép, không phải trả tiền nhuận bút, thù lao.

* Lưu ý: Nếu sử dụng tác phẩm nhằm mục đích thương mại thì không cần phải xin phép nhưng phải trả tiền nhuận bút cho chủ sở hữu quyền tác giả bao gồm:

- Tổ chức phát sóng sử dụng tác phẩm đã công bố để thực hiện chương trình phát sóng có tài trợ, quảng cáo hoặc thu tiền dưới bất kỳ hình thức nào không phải xin phép nhưng phải trả tiền nhuận bút, thù lao cho chủ sở hữu quyền tác giả theo quy định của Chính phủ. (1)

- Tổ chức, cá nhân sử dụng tác phẩm quy định tại khoản 1 Điều này không được làm ảnh hưởng đến việc khai thác bình thường tác phẩm, không gây phương hại đến các quyền của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả; phải thông tin về tên tác giả và nguồn gốc, xuất xứ của tác phẩm.

- Việc sử dụng tác phẩm trong các trường hợp quy định tại (1) không áp dụng đối với tác phẩm điện ảnh.

Vì mục đích công cộng, đảm bảo sự phát triển trong các lĩnh vực văn học, nghệ thuật, khoa học cũng như khả năng tiếp cận của công chúng đối với các tác phẩm, pháp luật quy định những trường hợp cá nhân, tổ chức khi sử dụng tác phẩm đã được công bố không phải xin phép, không phải trả tiền nhuận bút, thù lao.

Tuy nhiên, việc sử dụng này không được làm ảnh hưởng đến việc khai thác bình thường tác phẩm, không gây phương hại đến các quyền của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả; phải thông tin về tên tác giả và nguồn gốc, xuất xứ của tác phẩm thì mới được quyền sử dụng tác phẩm mà không cần phải xin phép và không phải trả tiền thù lao, nhuận bút.