1. Đối chất là gì ?
Đối chất là biện pháp điều tra do Điều tra viên tiến hành. Hoạt động đối chất được tiến hành khi có sự mâu thuẫn trong lời khai giữa hai hay nhiều người mà đã tiến hành các biện pháp điều tra khác nhưng chưa giải quyết được mâu thuẫn để xác định sự thật vụ án.
2. Quy định về đối chất trong tố tụng hình sự
Trước khi diễn ra đối chất, Điều tra viên sẽ tiến hành hỏi về mối quan hệ giữa những người tham gia đối chất. Mục đích của việc làm rõ mối quan hệ để xác định họ có biết nhau hay không, có quan hệ với nhau như thế nào, sau đó hỏi họ về những tình tiết đang còn có mâu thuẫn cần làm sáng tỏ.
Điều tra viên để cho từng người tự trình bày lời khai của mình, có thể hỏi từng người xen kẽ trong quá trình đối chất. Trong trường hợp cần thiết Điều tra viên có thể đưa ra chứng cứ, đồ vật, tài liệu và có thể để cho những người tham gia đối chất hỏi nhau về những vấn đề còn mâu thuẫn.
Sau khi những người tham gia đối chất đã khai xong hoặc trả lời xong các câu hỏi, Điều tra viên mới được nhắc lại những lời khai trước của họ để đảm bảo tính khách quan của lời khai. Sau khi nhắc lại những lời khai trước đó của họ, Điều tra viên có thể yêu cầu họ giải thích về những mâu thuẫn với lời khai trước.
Tất cả các câu hỏi của Điều tra viên, câu hỏi và câu trả lời của người tham gia đối chất đều phải được ghi vào biên bản. Trong quá trình đối chất, Điều tra viên có thể đưa ra các chứng cứ, tài liệu, đồ vật có liên quan; để cho những người tham gia đối chất hỏi lẫn nhau; câu hỏi và trả lời của những người này cũng phải ghi vào biên bản. Quy định về biên bản đối chất được lập theo Điều 178 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 2015.
Ngoài ra để đối chất được khách quan, trước khi tiến hành đối chất, Điều tra viên phải thông báo cho Viện kiểm sát cùng cấp để cử kiểm sát viên kiểm sát việc đối chất. Kiểm sát viên phải có mặt để kiểm sát việc đối chất bảo đảm cho đối chất được thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục tố tụng.
Ngoài ra Điều tra viên cần lưu ý tại khoản 2 Điều 189 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 nếu đối chất có bị hại tham gia thì trước khi đối chất Điều tra viên phải giải thích cho họ biết trách nhiệm về việc từ chối, trốn tránh khai báo hoặc cố tình khai báo gian dối.
Khi bắt đầu đối chất, Điều tra viên phải hỏi từng người tham gia đối chất về mối quan hệ giữa họ với tất cả mọi người khác (người này có biết người kia không, vì sao mà biết, ai giới thiệu cho họ biết…).
Trong buổi đối chất điều tra viên hỏi về những sự việc, tình tiết cần làm sáng tỏ. Điều tra viên có thể cho từng người tự trình bày lời khai của mình; có thể hỏi xen kẽ trong quá trình đang đối chất; hỏi thêm từng người. Trong trường hợp cần thiết, Điều tra viên có thể cho hai người tham gia đối chất hỏi nhau, chất vấn nhau về các vấn đề còn mâu thuẫn.
Để đảm bảo tính khách quan thì Điều tra viên có thể ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh. Trong trường hợp này khi bắt đầu tiến hành đối chất, Điều tra viên phải thông báo cho những người tham gia đối chất biết và khi kết thúc phải phát lại băng ghi âm, ghi hình nội dung đối chất để Điều tra viên và những người tham gia đối chất cùng nghe và ký xác nhận vào biên bản đối chất. Điều tra viên có thể yêu cầu những người đối chất phát biểu ý kiến, nói rõ lý do thay đổi lời khai (nếu có).
