Điểm mới trong giao dịch của người chưa thành niên

Quy định về người chưa thành niên của Bộ luật dân sự (BLDS) 2015 có nhiều điểm mới so với BLDS 2005. Cụ thể, ở các điểm sau:

Thứ nhất, về mặt kỹ thuật lập pháp, toàn bộ các quy định về người chưa thành niên được quy định thành các điều luật riêng rẽ trong BLDS 2005 như một phần quy định tại Điều 18, một phần quy định tại Điều 19, quy định về năng lực hành vi dân sự của người chưa thành niên từ đủ sáu đến chưa đủ mười tám tuổi tại Điều 20, và quy định về người không có năng lực hành vi dân sự tại Điều 21 đã được thiết kế lại thành một điều luật. Do đó, tính tập trung của các quy định liên quan đến người chưa thành niên trong BLDS 2015 cao hơn.

Thứ hai, quy định tại khoản 4 Điều 21 BLDS 2015 là một quy định hết sức quan trọng với nội dung “người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý”. Quy định này đã phá vỡ được sự chung chung mà trước đây khoản 2 Điều 20 BLDS 2005 gặp phải.

Cụ thể, khoản 2 Điều 20 BLDS 2005 quy định “trong trường hợp người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi có tài sản riêng bảo đảm thực hiện nghĩa vụ thì có thể tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự mà không cần phải có sự đồng ý của người đại diện theo pháp luật, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác”. Đây là một quy định không rõ nghĩa, bởi những cụm từ như “có tài sản riêng bảo đảm thực hiện nghĩa vụ” là như thế nào, đảm bảo thực hiện nghĩa vụ là toàn bộ hay một phần của nghĩa vụ, hoặc “trừ trường hợp pháp luật có quy định khác”. Chính những cụm từ này khiến cho việc giải thích và áp dụng pháp luật gặp nhiều lúng túng, thiếu sự thống nhất khách quan. Để giải thích những cụm từ này, trong nhiều trường hợp, các cơ quan nhà nước phải viện dẫn các quy định của các luật khác nhau như Luật Đất đai, Luật Nhà ở,… Điều này làm giảm đi giá trị cũng như vai trò của BLDS trong việc điều chỉnh vấn đề của người chưa thành niên trong trường hợp này.

Khoản 4 Điều 21 BLDS 2015 đã phần nào khắc phục được những sự không rõ ràng trong quy định tại Khoản 2 Điều 20 BLDS 2005. Ở đây, BLDS 2015 đã quy định rõ, những giao dịch nào thì người chưa thành niên từ đủ mười lăm đến chưa đủ mười tám tuổi có thể tự mình xác lập thực hiện. Đồng thời, những giao dịch có liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác nhau như thừa kế… theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý.