Bình luận về Điều 132 Tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng theo Bộ luật hình sự 2015
Thứ nhất: Các yếu tố cấu thành tội không cứu giúp người đang trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng:
Mặt khách quan: Mặt khách quai của tội này có các dấu hiệu sau đây:
+ Về hành vi: Có hành vi (không hành động) không cứu giúp người bị nạn trong trường họp nhìn thấy người đó đang ở trong tình trạng nguy hiếm đến tính mạng (như bị rơi xuống sông, bị tai nạn giao thông…) Nghĩa là mặc dà người phạm tội đã nhìn thấy có người bị tai nạn hoặc trong trường hợp khác đang bị nguy hiểm có thể dẫn đến bị chết nhưng đã không thực hiện (không có hành động gì) việc cứu giúp nạn nhân.
Tình trạng nguy hiểm đến tính mạng là tình trạng của người mà mạng sống của họ đang bị đe dọa, cần phải có sự cứu giúp (cấp cứu hoặc giúp đỡ) của người khác ngay lập tức mà nếu không có sự cứu giúp kịp thời thì có thể dẫn đến hậu quả người đó bị chết.
Ví dụ: Người đang bị tai nạn (bị thương nặng) trong lao động do bị rơi từ trên cao xuống, người không biết bơi bị té xuống ao, người bị rắn độc cắn…
+ Các dấu hiệu khác. Người phạm tội phải là người có điều kiện để cứu giúp nạn nhân: Nghĩa là họ có đủ khả năng về chuyên môn cũng như về vật chất hoặc những điều kiện cần thiết khác để thực hiện việc ngăn chặn hậu quả chết người xảy ra, nhưng họ đã không hành động, tức không cứu giúp người bị nạn như nêu trên. Đây là dấu hiệu cấu thành cơ bản của tội này.
Ví dụ: Vận động viên bơi lội hoàn toàn có khả năng giúp người bị rơi xuống sông có nguy cơ bị chết đuối; Bác sĩ hoàn toàn có khả năng sơ cứu nạn nhân bị thương do bị tai nạn giao thông mà mình đang gặp trên đường.
+ Về hậu quả. Hậu quả chết người là dấu hiệu cấu thành cơ bản của tội phạm này. Hậu quả chết người là nguyên nhân của hành vi không cứu giúp người bị nạn như nêu trên.
Lưu ý:
Về hậu quả phải xảy ra hậu quả là trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng bị chết thì hành vi của người không cứu giúp mới bị coi là tội phạm. Nếu hậu quả người trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng không chết do sau đó có một lực lượng khác tới cứu kịp thời, hoặc họ chỉ bị thương nặng… thì hành vi của người không cứu giúp chưa phải là hành vi phạm tội này.
Khách quan:
Hành vi phạm tội nêu trên đã xâm phạm đến nghĩa vụ bảo vệ tính mạng của người khác mà quy tắc đạo đức trong cuộc sống và pháp luật đòi hỏi mọi người phải tuân theo.
Mặt chủ quan:
Người phạm tội thực hiện tội phạm này với lỗi cố ý.
Chủ thể:
Chủ thể của tội này là bất kỳ người nào có năng lực trách nhiệm hình sự và phải là người có đủ điều kiện để cứu giúp người bị nạn. Đây cũng có thể xem là dạng chủ thể đặc biệt.
Thứ hai: Về hình phạt:
Mức hình phạt đối với tội phạm này được chia thành hai khung, cụ thể như sau:
a) Khung một (khoản 1)
Có mức hình phạt là phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến hai năm. Được áp dụng đối với trường hợp phạm tội có đủ dấu hiệu câ’u thành cơ bản của tội này nêu ở mặt khách quan.
b) Khung hai (khoản 2)
Có mức phạt tù từ một năm đến năm năm. Được áp dụng đối với một trong các trường hợp phạm tội sau:
+ Người không cứu giúp là người vô ý đã gây ra tình trạng nguy hiểm. Đầy là trường hợp người phạm tội đã vô ý (vì quá tự tin hoặc vì cẩu thả) gây ra tình trạng nguy hiểm cho tính mạng của nạn nhân mà vẫn không cứu giúp mặc dù đủ điều kiện để cứu giúp. Đó là những hành vi do vi phạm các quy tắc nghề nghiệp, quy tắc hành chính, quy tắc đảm bảo an toàn… đã gây ra mối nguy hại cho tính mạng của người khác.
Ví dụ: Một người sơ ý làm cháy nhà ngươi khác nhưng khi nhà cháy, đã bỏ mặc người ở trong nhà mà không có hành động nào cứu giúp dẫn đến hậu quả là người trong nhà đó chết, trong khi hoàn toàn có điều kiện cứu giúp.
+ Người không cứu giúp là người mà theo pháp luật hay nghề nghiệp có nghĩa vụ phải cứu giúp (như Bác sĩ đối với bệnh nhân, tài xế đang điều khiển xe trên đương gặp người bị tai nạn…)
c) Hình phạt bổ sung (khoản 3)
Ngoài việc bị áp dụng một trong các hình phạt chính nêu trên, tuỳ từng trường hợp cụ thể người phạm tội còn có thể bị:
Cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ một năm đến năm năm.
